EFPIA-voorzitter over afnemende concurrentiepositie EU

De Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen deelt de zorgen over het achteropraken van Europa. Richard Kempen, adviseur European Affairs: ‘Wij hebben een mooie basis op academisch onderzoek, maar we blijken in Europa en in Nederland niet in staat om die basis te verzilveren. Hierdoor verliezen we langzaam maar zeker onderzoek, en dus ook productie. Met als uiteindelijk gevolg dat Europa niet meer aan het roer staat van geneesmiddelenontwikkeling en – onderzoek, maar alleen op de kade om de vracht te lossen.’

Klinisch onderzoek

Een van de kernproblemen is de manier waarop wetenschappelijk onderzoek in Europa wordt omgezet in commerciële producten. Universiteiten in de EU richten zich minder op het patenteren van innovaties en meer op academische publicaties. Daardoor verdwijnt veel veelbelovend onderzoek naar andere regio’s, zoals de Verenigde Staten, waar er meer marktgericht wordt gedacht en waar sneller klinische testen worden uitgevoerd. Dit leidt ertoe dat nieuwe farmaceutische bedrijven en hoogwaardige banen vooral daar ontstaan, in plaats van in Europa.

Deze achterstand blijkt ook uit een rapport van oud-ECB-president Mario Draghi. Europa’s marktaandeel in medicijnen voor zeldzame ziekten is sinds 2012 drastisch gedaald van 40% naar slechts 5%, terwijl de VS nu 70% van deze markt in handen heeft en China 8%. Europa loopt ook achter op het gebied van biologische medicijnen voor ziekten zoals kanker en multiple sclerose, mede door te lage investeringen en een te complex regelgevingsklimaat.

Nieuwe regelgeving

Een ander knelpunt is de regelgeving rondom de goedkeuring van geneesmiddelen in de EU. In de Verenigde Staten worden jaarlijks veel meer medicijnen goedgekeurd, waardoor farmaceutische bedrijven hun innovaties daar als eerste lanceren. De EU heeft geprobeerd hierop in te spelen door voor te stellen dat farmaceutische bedrijven hun nieuwe geneesmiddelen in alle lidstaten tegelijk op de markt moeten brengen, anders wordt de bescherming van onderzoeksgegevens verkort van tien naar zes tot acht jaar.

De EFPIA-voorzitter stelt dat deze nieuwe wetgeving juist een blokkade opwerpt voor gelijke toegang, door het verplicht te stellen voor geneesmiddelen ontwikkelaars om in alle EU landen binnen twee jaar op de markt te komen. Landen beslissen zelf over hun nationale besteding van het zorgbudget. Vanwege de verschillende nationale zorgsystemen en financieringsmodellen kunnen bedrijven niet in alle 27 landen tegelijk actief worden. ‘Daarnaast wil de Europese Commissie korten op de meest noodzakelijke randvoorwaarde voor onderzoek, namelijk bescherming van onderzoeksgegevens’, aldus Kempen. ‘Hierdoor worden investeringen ontmoedigd. Dit leidt ertoe dat Europa nóg verder achterop raakt in farmaceutische innovatie.’

Gezondheidszorg dupe

‘Behalve dat het bedrijven ontmoedigt om in Nederland te investeren, is de nieuwe wetgeving ook schrijnend voor onze gezondheidszorg’, stelt Kempen. ‘Denk aan patiënten die niet meer kunnen deelnemen aan klinisch onderzoek. Voor sommige patiënten is deelname aan een klinische studie nog de enige behandelmogelijkheid die zij hebben. Of denk aan artsen die geen ervaringen meer kunnen opdoen met de allernieuwste behandelingen. En aan de research-professionals die steeds minder klinisch onderzoek kunnen opzetten.’

Concurrerend ecosysteem

Jørgensen pleit voor een meer concurrerend ecosysteem in Europa, waarbij samenwerking tussen bedrijven en universiteiten wordt gestimuleerd, vergunningprocedures worden versoepeld en nationale patiëntendata beter worden benut voor onderzoek. Denemarken is een voorbeeld waar dit goed geregeld is, mede dankzij een proactieve overheid die een biomedische hub heeft gecreëerd.

Volgens Jørgensen moet Europa een evenwicht vinden tussen toegankelijkheid van medicijnen en het stimuleren van innovatie. Zonder hervormingen dreigt Europa zijn concurrentiepositie in de geneesmiddelenontwikkeling verder te verliezen, met als gevolg minder nieuwe behandelingen voor patiënten en een afnemende economische activiteit.

Oproep kabinet

‘VIG roept het kabinet dan ook op om te staan voor de veelbelovende, maar kwetsbare Nederlandse geneesmiddelenontwikkeling’, aldus Kempen. ‘Nu nog zijn er diverse geneesmiddelenbedrijven die in Nederland de nieuwste behandelingen ontwikkelen en onderzoeken. Dat is goed voor onze gezondheid, onze economie en onze onafhankelijkheid. Voorwaarde om die activiteiten hier ook in de toekomst te blijven uitvoeren, is een aantrekkelijk onderzoeks- en investeringsklimaat.’

‘We zien dat de landen om ons heen een topprioriteit maken van biofarmacie en life sciences’, vervolgt Kempen. ‘Zij ontwikkelen zeer doelbewuste strategieën om zoveel mogelijk bedrijvigheid naar zich toe te trekken. Daarnaast hebben deze landen hun zorgen geuit over de Europese voorstellen. Het zou fantastisch zijn als Nederland zich kan scharen in de groep landen die zich inspant om de geneesmiddelenontwikkeling op ons continent te behouden.’

Verder lezen

Artikel Elsevier Weekblad: Topman farmagigant Novo Nordisk: ‘Europa dreigt vergeten regio te worden’