Waar kunnen we mensen met kanker veilig behandelen op locaties buiten het ziekenhuis? Vanuit die vraag, die ontstond tijdens de coronapandemie, vormde zich de Care Coalition. Een groep gedreven mensen sloeg de handen ineen en onderzocht de mogelijkheden. Nu, twee jaar later, levert de coalitie drie routekaarten op voor ziekenhuisverplaatste oncologische zorg.
In de loop van de pandemie bleek de oncologische zorg veilig doorgang te kunnen vinden in het ziekenhuis. Toch bleken de plannen en ideeën van de Care Coalition zeer welkom. ‘De vraag hoe we mensen buiten het ziekenhuis kunnen behandelen, is actueler dan ooit’, licht Marlet Kuis toe. Zij is Strategic Partnership Manager bij BMS en vanaf het begin betrokken bij de Care Coalition.
Toenemende druk op de zorg
Kuis vervolgt: ‘De druk op de zorg neemt toe door de dubbele vergrijzing, het nijpende personeelstekort en het groeiende aanbod behandelingen. Duurzaam verplaatsen van zorg naar locaties buiten het ziekenhuis, kan die druk doen afnemen.’
Ziekenhuisapotheker Maurice van Staveren sluit zich daarbij aan: ‘Als professional in het ziekenhuis en deelnemer aan de Care Coalition juich ik dit soort initiatieven toe. Door op slimme wijze onze processen doelmatiger te maken, kunnen we borgen dat we goede zorg kunnen blijven leveren. Als we niets doen namelijk, dreigt het risico dat we vast gaan lopen in de zorg. Simpelweg omdat we niet meer voldoende menskracht hebben op korte termijn.’
Ook Dineke Amsing, manager Strategische Coalities bij de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) beaamt dat en voegt toe: ‘Daarnaast vinden sommige patiënten het ook prettig om niet naar het ziekenhuis te hoeven voor hun behandeling. Je hoeft niet te reizen, het kost minder tijd en je bent in je eigen vertrouwde omgeving.’
Duurzame oplossing
Het initiatief om oplossingen te vinden voor ziekenhuisverplaatste oncologische zorg kwam vanuit een aantal farmaceutische bedrijven. Onmiddellijk hebben zij andere belanghebbenden rondom de zorg voor mensen met kanker aangehaakt, waaronder oncologie- en wijkverpleegkundigen, patiëntenorganisaties, ziekenhuisapothekers, zorgverzekeraars, ziekenhuismanagers en de NZa.
Kuis: ‘Samen zijn we de mogelijkheden gaan verkennen, waarbij het uitgangspunt was dat de oplossingen duurzaam en veilig moest zijn. Oncologieverpleegkundigen van de dagafdeling halen en de wijk in sturen, is bijvoorbeeld niet duurzaam. Dat is verplaatsen van het probleem.’
Drie alternatieven
Op het gebied van ziekenhuisverplaatste zorg liep al een aantal pilots. De Care Coalition heeft deze initiatieven en de bijbehorende groepen bij elkaar gebracht. Vanuit de verschillende perspectieven aan tafel is de Care Coalition gaan onderzoeken hoe deze pilots opgeschaald konden worden. Verschillende keren kwamen uiteenlopende belanghebbenden bijeen, in verschillende samenstellingen en onder begeleiding van de Argumentenfabriek, om alle knelpunten en voorwaarden te bespreken.
De uitkomsten ervan vormden de aanzet tot de drie routekaarten: 1. voor behandeling thuis door een verpleegkundige, 2. voor behandeling thuis door de patiënt zelf en 3. voor behandeling in de wijk door een verpleegkundige.
Doelmatige zorg
Amsing benadrukt dat de routekaarten niet de zoveelste pilot betreffen. ‘We hebben iets gecreëerd dat meteen schaalbaar is voor alle ziekenhuizen in Nederland. Een mooie eerste stap kan bijvoorbeeld zijn dat het ziekenhuis de behandeling thuis bij de patiënt door een wijkverpleegkundige laat toedienen. Als zij deze ervaring hebben opgedaan met ziekenhuisverplaatste zorg, zou het ziekenhuis kunnen opstarten naar behandelen in de wijk.’
Kuis vult aan: ‘Van die drie opties is thuistoediening door de patiënt zelf de ultiem duurzame oplossing, maar dat is niet in alle situaties mogelijk. Ook toediening thuis of in de wijk door een (wijk)verpleegkundige kan nog steeds zeer doelmatige zorg zijn, omdat je daarmee een bed en een oncologieverpleegkundige vrijspeelt in het ziekenhuis.’
Voorwaarden per route
Voor elk van de drie routes is in kaart gebracht wat relevant bij het verplaatsen van de zorg naar de betreffende locatie. Dat is gedaan op vier belangrijke gebieden: organisatie, vergoeding, veiligheid en verantwoordelijkheid. De routekaarten beschrijven zaken als: degene die toedient moet bekwaam en bevoegd zijn. De vergoeding voor het ziekenhuis en eventueel de wijkverpleging is goed geregeld. De behandelende specialist blijft verantwoordelijk voor de behandeling. En in het elektronisch patiëntendossier is registratie van de toediening in de wijk of thuis mogelijk. ‘Kortom: alles wat nodig is om de zorg goed en veilig te verplaatsen’, licht Kuis toe.
Betrokken stakeholders
De routekaarten zijn gedrukt en zijn klaar om verspreid te worden. ‘Betrokken stakeholders gaan nu met de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) in gesprek om te bespreken voor welke geneesmiddelen het haalbaar en schaalbaar is om ze buiten het ziekenhuis toe te dienen. Ook bespreken we met hen of er mogelijk nog andere knelpunten weggenomen moeten worden, voordat de routekaarten in gebruik genomen kunnen worden’, vertelt Kuis.
Bij het uitrollen van de routekaarten probeert de Care Coalition alle stakeholders te betrekken, zo ook de Nederlandse Federatie van Universitaire medische centra (NFU) en de vereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) die zich onder andere bezighouden met EPA (Entrusted Professional Activities)-gericht opleiden. Kuis: ‘Het is fantastisch hoeveel tijd en energie alle partijen in de totstandkoming van de kaarten steken. Dat waarderen we enorm.’
Passende zorg
Het enthousiasme en gedrevenheid is ook groot bij de deelnemende farmaceutische bedrijven. ‘De juiste zorg, voor de juiste patiënt, op de juiste plek – dat is voor alle betrokken partijen de drijfveer. Het Kader Passende Zorg beschrijft de gezamenlijke beweging van passende zorg en wat de overheid daarbij van iedereen verwacht. De verantwoordelijkheden die daarbij komen kijken, pakken we graag op. Eén van die verantwoordelijkheden is innovaties ontwikkelen die een positieve invloed kunnen hebben op het arbeidstekort. De routekaarten zijn bij uitstek zo’n innovatie’, aldus Amsing.
Samen optrekken
Iedereen die dat wil, kan de kaarten vanaf maart downloaden en gebruiken.’ De kaarten worden beschikbaar gesteld in de besloten LinkedIn groep van de Care Coalition. In die groep kunnen leden nieuws en best practices over ziekenhuisverplaatste zorg delen en met elkaar in contact komen om ideeën uit te wisselen. ‘Iedereen is welkom om aan te sluiten’, nodigt Kuis uit. ‘We kijken er naar uit om alle partijen landelijk te verbinden en gezamenlijk met oplossingen te komen.’ Amsing sluit daarbij aan: ‘Alleen door samen te werken kunnen we de uitdagingen in de zorg oplossen en goede zorg blijven leveren.
