‘De impact van diabetes verdient meer erkenning’

Ruim 1,1 miljoen Nederlanders zijn gediagnosticeerd met diabetes. Diederik Smit vindt dat er best meer begrip voor deze groep mag zijn. ‘Zo wordt een type 1-diabeet al snel gelabeld; “je bent ook gewoon te dik”. Maar een diabetesdiagnose is in alle opzichten heftig, vanwege de invloed op iemands daginvulling, bewegingsmogelijkheden, algehele gezondheid, en al met al dus op de levenskwaliteit. Er zijn zelfs artsen die zich dit onvoldoende realiseren.’

Impact op de jonge diabeet

Diabetes discrimineert minder op leeftijd dan je zou denken. Diederik Smit: ‘Wij hebben hier wekelijks wel een tiener die het ziekenhuis verlaat met deze diagnose. Maar niemand die tijd kan maken om de psychische impact ervan met zo’n jongere door te nemen.’

Want ze moeten wel de rest van hun leven alle maaltijden afwegen, bloedsuikers controleren en altijd die pen of pomp meesjouwen. Zeker bij sporten en douchen is dat belastend op die leeftijd, vindt Smit. ‘En het risico op hart- en vaatschade is groot. Bovendien wacht een deel van de mensen een amputatie, nierdialyse of neuropathie – pijn of gevoelsloosheid aan de voeten. Stuk voor stuk hele nare dingen, die je moet voorkomen door diabetes goed te behandelen.’

Aanpassen leefstijl

‘Nog altijd geldt dat behandelstap 1 is: aanpassen van leefstijl. ‘Een aantal patiënten kan dat, maar voor de meesten is veranderen nou eenmaal moeilijk.’ Dus krijgt de meerderheid (ook) medicatie.
Smit is dan ook blij met de diverse innovaties op het gebied van diabetes in het afgelopen decennium. Als voorbeeld noemt hij de SGLT2-remmers, die ervoor zorgen dat je glucose uitplast.
‘Ontwikkeld als diabetesbehandeling, maar ze bleken “per ongeluk” op ander vlak – zoals bij bloeddruk en hartfalen – ook gunstig te werken. De bescherming hierdoor van andere organen is minstens zo belangrijk als de glucoseverlagende werking.’
Iets vergelijkbaars geldt voor de GLP1-receptoragonisten die aangrijpen in de alvleesklier en hersenen, en helpen het glucosegehalte te reguleren.
‘De insulinegevoeligheid wordt groter waardoor bloedsuikers verbeteren. En mensen vallen ervan af. Gewichtsverlies is natuurlijk interessant voor iedereen met overgewicht, tegenwoordig een hot item. Maar zeker belangrijk bij diabetes. Want wie fors overgewicht heeft gehad, is ook nog eens geprogrammeerd om het altijd weer te krijgen.’
Ook de GLP1-agonisten hebben een positieve ‘bijvangst’. ‘Het middel blijkt namelijk ook effectief tegen vaatverkalking en ontstekingen. Dus bij hartfalen en nierproblemen gaat dat worden ingezet.’

Beperkt vergoed

Smit is ervan overtuigd dat dit nog maar het begin is. ‘De geneesmiddelen die eraan komen, werken waarschijnlijk krachtiger.’ De internist doelt bijvoorbeeld op gewichtsreducerende middelen. ‘10 procent gewichtsverlies kan al leiden tot het verdwijnen van diabetes. Maar als patiënten beduidend meer gewicht kunnen kwijtraken, dan wordt zelfs bariatrische chirurgie wellicht overbodig. Helaas vergoedt de verzekering die gewichtsverlagende middelen vooralsnog zeer beperkt. Zoiets speelt ook bij de moderne diabetesbehandelingen.

‘En daar worstelen we mee. Zeker bij diabetes type 1. Er zijn mooie insulinepompen en geavanceerde sensoren, maar die krijg je alleen onder strikte voorwaarden, zoals slecht ingesteld zijn of een zwangerschapswens hebben. Met dat laatste vallen mannen al buiten de boot. En onder dezelfde voorwaarden kom je pas in aanmerking voor een sensor die een pomp kan aansturen – de “heilige graal”. Terwijl de kwaliteit van leven er enorm door toeneemt.’

Voor diabetes type 2 ligt de behoefte meer op het vlak van medicatie. Betere toegang tot de meest effectieve middelen zou veel patiënten helpen, volgens Smit. ‘Want op dit moment moet je zo ongeveer eerst een hartinfarct krijgen, voor je daar recht op hebt. Hopelijk verandert dat.’

Lees ook het interview met kaderapotheker Prem Adhien: Leefstijlverandering én de juiste medicijnen voor de diabetespatiënt