Over twintig jaar, in 2033, is kanker voor 90% een chronische ziekte. Die voorspelling deed René Bernards (hoofd Moleculaire Carcinogenese bij het Nederlands Kanker Instituut) in 2013 aan tafel bij een televisieprogramma. Zijn uitspraak deed destijds veel stof opwaaien. Toch lijken we steeds dichterbij te komen. In Nederland is de 5-jaars overlevingskans toegenomen tot 67%. En dat percentage stijgt elk jaar met ongeveer 1%. Dat we nu al zo ver zijn gekomen, is een prachtig voorbeeld van een multidisciplinaire inzet.
De grotere kans om kanker te overleven, is te danken aan de enorme vooruitgang in kennis op het gebied van preventie en vroege opsporing van kanker, baanbrekend onderzoek naar kanker en de behandeling ervan. We zijn in staat om kanker vroegtijdig op te sporen, doordat onze overheid bevolkingsonderzoek naar diverse soorten kanker mogelijk maakt. Als kanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, is de kans op genezen over het algemeen een stuk groter. Daarnaast hebben bevlogen onderzoekers ervoor gezorgd dat, bij een verdenking op kanker, we met moleculaire diagnostiek steeds beter kunnen vaststellen om welk type kanker het gaat. Ook kunnen chirurgen en radiologen tegenwoordig met vlijmscherpe precisie een tumor nauwkeurig verwijderen of bestralen. En met de ontdekking dat de oorzaak van kanker ligt in veranderingen in ons DNA, konden gemotiveerde geneesmiddelenontwikkelaars op zoek naar de sleutels om de kanker te behandelen en soms te genezen.
Deze vooruitgang in de behandeling van kanker, wordt glashelder geïllustreerd in het interview met Tracey van Houwelingen. Toen zij ruim een kwart eeuw geleden de diagnose chronische myeloïde leukemie kreeg, waren haar vooruitzichten somber. Zonder beenmergtransplantatie was er niets meer dat haar behandelaars voor haar konden doen. Maar Tracey kwam op het spoor van een nieuw, innovatief geneesmiddel, dat toen nog in onderzoeksfase twee zat. Met een flinke dosis vasthoudendheid lukt het haar om deel te nemen aan de klinische studie in Londen. Nu, 25 jaar later, kan zij nog steeds om de week op haar kleinzoon van 17 maanden passen.
Ondanks de stijgende overlevingskans, is er ook een aantal redenen tot zorg. Bij een aantal soorten kanker is de prognose nog steeds heel ongunstig. Bijvoorbeeld omdat ze vaak laat worden ontdekt, zoals alvleesklierkanker of eierstokkanker. Of omdat ze moeilijk zijn te behandelen, zoals een hersentumor. Of omdat er weinig onderzoek naar wordt gedaan, zoals bij zeldzame vormen van kanker.
En het aantal mensen dat kanker krijgt stijgt nog steeds. Inmiddels is de kans 1 op 2 dat iemand kanker krijgt gedurende zijn of haar leven. Dit komt vooral door de toenemende vergrijzing. Hoe ouder men wordt, hoe groter de kans op kanker. Daarmee neemt ook de druk op de zorg en het tekort aan personeel steeds meer toe.
Diverse partijen die bij de oncologische zorg betrokken zijn, denk onder meer aan oncologie- en wijkverpleegkundigen, patiëntenorganisaties, ziekenhuisapothekers, zorgverzekeraars, ziekenhuismanagers en de NZa, zien ziekenhuis verplaatste zorg als één van de mogelijke oplossingen voor het dreigende zorgtekort. De partijen, verenigd in de Care Coalition, hebben drie mogelijke routes uitgewerkt om op een veilige, doelmatige en duurzame manier oncologische zorg buiten het ziekenhuis te leveren. Wat mij betreft opnieuw een mooi voorbeeld van een publiek-private samenwerking, waarover u meer leest in dit interview.
Het leven met een chronische vorm van kanker brengt ook de nodige problemen met zich mee. De Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) bracht eind vorige week de resultaten naar buiten van een Doneer Je Ervaring-peiling onder 5710 mensen die minimaal twee jaar geleden hoorden dat ze kanker hebben of hadden. Een schrikbarende 85% van de mensen die langer dan tien jaar geleden de diagnose kanker kreeg, heeft nu nog last van één of meer lichamelijke en/of psychische klachten als gevolg van hun ziekte of behandeling.
Terecht dan ook dat het Nederlands Kanker Collectief (NKC) de zorg voor (late) gevolgen van kanker als één van de vijf speerpunten heeft benoemd. Het NFK roept op tot beter beschikbaar en vindbaar maken van de zorg en ondersteuning bij (late) gevolgen van kanker. Intensievere samenwerking en de inbreng van het patiëntperspectief moeten daaraan bijdragen. Een mooi voorbeeld van hoe dat vorm kan krijgen, is de Darmkanker app. U leest erover in het interview met enkele makers van de app.
Dus ja, dankzij de inzet van vele bevlogen mensen betekent de boodschap: ‘Je hebt kanker’ lang niet altijd meer dat het leven ophoudt. Daar mogen we met z’n allen trots op zijn. En nee, dat betekent niet dat we nu achterover kunnen gaan zitten. Er is nog ontzettend veel werk met elkaar te doen. Laten we daarom in gesprek blijven.
Alleen door samen te werken blijven we in staat om vooruitgang te boeken in de strijd tegen kanker. En alleen dan kunnen we oprecht stellen: Kanker, een chronische ziekte? We komen steeds dichterbij!
