‘Kostenbeheersing heeft een keerzijde voor patiënten’

Presentator Hans van der Steeg benoemde aan het begin van het gesprek dat een nieuw medicijn tegen borstkanker sinds september ook in Nederland wordt vergoed, maar dat diverse ons omringende landen dat al veel eerder deden.

Voor het tv-programma ‘Dit is de kwestie’, dinsdagavond op NPO 2, volgde Van der Steeg een tijdje borstkankerpatiënt Suzanne Middendorp (42). Suzanne, moeder van twee kinderen van acht en vijf, ging noodgedwongen naar België om daar een behandeling met dat nieuwe medicijn te krijgen tegen uitgezaaide triple-negatieve borstkanker.
‘Dat het medicijn nu ook in Nederland wordt vergoed, is goed nieuws voor Suzanne en andere Nederlandse patiënten met borstkanker’, zei de presentator. ‘Helaas zitten er nog tientallen andere effectieve medicijnen in de sluis voor prijsonderhandelingen, omdat de overheid ze te duur vindt om toe te laten tot het verzekerd pakket. Hoe komt dat?’

Samen uit de sluis komen

Kramer legde uit dat Nederland een sterke focus heeft op kostenbeheersing.
‘Dat is op zichzelf natuurlijk goed, maar de keerzijde is dat we nu tientallen medicijnen in de sluis hebben, waardoor ze nog niet beschikbaar zijn voor patiënten. Minister Agema heeft aangegeven dat ze niet een vergoeding wil weigeren voor medicijnen die al in het merendeel van de andere EU-landen beschikbaar zijn. Toch geldt dat helaas voor een flink aantal medicijnen die nu in de sluis zitten. Daar moeten we samen uit komen.’

Stabiele medicijnuitgaven

Die kostenfocus is in ons land wat doorgeschoten, merkte Kramer op.
‘Netto geven we in Nederland aan medicijnen niet meer uit dan 5,8% van ons totale zorgbudget. Dat is na Denemarken het laagste percentage in Europa. En dat percentage is ook nog eens stabiel, de laatste tien jaar.’
Dat neemt niet weg dat ook Kramer vindt dat overheid en geneesmiddelenbedrijven gezamenlijk goed naar het medicijnbudget moeten kijken.
‘Het komende decennium komt er een grote stroom medicijninnovaties aan. Denk aan gen- en celtherapieën die mensen met ernstige ziektes als kanker echt kunnen genezen. Dat zijn zeer innovatieve behandelwijzen, op maat voor die ene specifieke patiënt. Die therapieën sparen op termijn veel zorgkosten uit, maar hebben hoge ontwikkel- en productiekosten. Daar moeten we samen dus goed naar kijken, want je wil natuurlijk niet dat dit in je gezicht ontploft.’

Onzekerheden

‘We zouden al een stuk verder zijn als we wederzijds onzekerheden kunnen reduceren’, betoogde Kramer. ‘Geneesmiddelenbedrijven zijn onzeker over het stroperige en vaak tijdrovende proces van toelating van hun medicijn tot het verzekerd pakket in Nederland. Anderzijds is de overheid soms kritisch of onzeker over de toegevoegde waarde van een nieuw medicijn. Het kan helpen als we daar vaker goede afspraken over kunnen maken, bijvoorbeeld in de vorm van voorwaardelijke toelating.’

Of het wat minder kan

Kan het niet wat minder met de winsten van farmaceuten, vroeg Van der Steeg zich af.
Kramer: ‘Het is belangrijk om geen appels met peren te vergelijken. De lidbedrijven van de VIG kun je niet vergelijken met willekeurige ander beursgenoteerde ondernemingen. Farmaceuten werken in een sector die vraagt om grote, zeer risicovolle investeringen voor een onderzoeksperiode van vaak minimaal tien jaar. Als we over tien jaar ook nog nieuwe medicijnen op de markt willen brengen, is het nodig dat onze leden voldoende winst blijven maken. Je moet de bedrijven uit onze sector dus vergelijken met andere bedrijven die tegen een hoog risico veel investeren in research & development, zoals ASML.’

Wereldwijd bezien komt ruim driekwart van alle investeringen in medicijninnovatie vanuit het bedrijfsleven. Dáár moeten patiënten het dus vooral van hebben, ook de patiënten van morgen. Kort samengevat: lagere winsten leiden tot minder nieuwe medicijnen.

Uit de crisis gered

Kramer merkte op dat bedrijven continuïteit op lange termijn nodig hebben, en dat winsten van sommige bedrijven grote pieken en dalen kennen. Dat geldt bijvoorbeeld voor enkele geneesmiddelenbedrijven die effectieve, goedgekeurde coronavaccins hebben ontwikkeld en op grote schaal geproduceerd.

‘Dat zijn wél de bedrijven die de wereld hebben gered, tijdens de coronacrisis. En ons hopelijk ook de komende decennia blijven redden van andere grote gezondheidscrises.’

Luister en kijk hier het interview met Mark Kramer terug