Leefstijlverandering én de juiste medicijnen voor de diabetespatiënt

De dagen in de week van Prem Adhien zijn afwisselend. Want hij is zowel openbaar apotheker bij Service Apotheek van Waert in Rotterdam-Zuid, geeft onderwijs aan bachelor- en master-farmaciestudenten, en is als kaderapotheker (expertise: DM2 en hart- en vaatziekten) aanspreekpunt in de regio. Een kaderapotheker of kaderhuisarts heeft bijzondere bekwaamheden op een specifiek expertisegebied, mede gericht op de strategische positionering van de farmaceutische zorg in de regio.

‘In die hoedanigheid heb ik veel intercollegiaal overleg over casuïstiek en dan volgt mijn advies.’ Omdat hij het belangrijk vindt om regionale knelpunten in kaart te brengen met een plan van aanpak, is de apotheker bovendien bezig om samen met de Coöperatie Rijnmond Apothekers een samenwerking met kaderhuisartsen op te zoeken.

Minder sterfte, meer kwaliteit van leven

De prevalentie van DM2 en bijbehorende hart- en vaatziekten kan regionaal nogal verschillen, vertelt Adhien. ‘Maar duidelijk is dat de ziekte wereldwijd een probleem vormt, dus een Wereld Diabetes Dag is echt nodig. Diabetes is een chronische ziekte met veel complicaties. Bekende, maar ernstige voorbeelden daarvan zijn blindheid, amputaties, nierproblemen.’

Tot voor kort was het doel in de eerste lijn om patiënten op streefwaarden te krijgen. ‘Daardoor namen de genoemde, zogenaamde “micro-vasculaire complicaties” inderdaad af. Maar de meeste patiënten overlijden aan de mácro-vasculaire gevolgen, zoals hart- of herseninfarct of hartfalen. Daar moet meer aandacht voor komen.’

De apotheker ziet namelijk iets zorgelijks in de praktijk. ‘Effectieve medicijnen die op macro-vasculaire complicaties aangrijpen zijn de SGLT2-remmers of GLP1-analogen, beide sinds een jaar of tien voorhanden. Die verlagen, zeker gecombineerd, de sterfte en verhogen de kwaliteit van leven. Al na vijf jaar gebruik, bleek uit meta-analyses. Ook de NHG-standaard diabetes geeft dit behandeladvies bij de groep “zeer hoog risico”-patiënten – dus na beroerte, hartinfarct, hartfalen of met verstoorde nierfunctie.’ Maar in werkelijkheid worden vele patiënten nog behandeld met geneesmiddelen uit de niet zeer hoog-risicogroep, die hierop te weinig doen.’

Verandering van leefstijl essentieel

Adhien voelt zich als kaderapotheker verantwoordelijk om die mensen over te zetten op de juiste, effectievere medicatie. ‘Het advies was dit te doen bij de jaarcontrole, maar die opkomst is laag. Ook ligt de focus dan vaak op het herstellen van de ontregelde diabeteswaarden in plaats van het omzetten naar andere medicijnen.’

Zelf is hij met twee huisartsen actief de betreffende patiënten gaan opsporen. Hij heeft er voor het Pharmaceutisch Weekblad (zie onderaan) een publicatie over geschreven. Omdat DM2 zo sterk samenhangt met obesitas is de apotheker blij met ontwikkelingen op dat vlak. ‘Vooropgesteld, verandering van leefstijl is essentieel. Omdat we weten dat 10 procent gewichtsverlies al veel doet op de cardiovasculaire eindpunten, moeten we het echt in deze hoek zoeken. Maar voor gewichtsverlies is vaak ondersteuning nodig. De “GLP-1/GIP agonist” doet dat; een nieuw medicijn dat waarschijnlijk volgend jaar op de markt komt.’

Grondstoffentekort voor productie pen

Net als bij andere indicaties, speelt ook bij diabetes het medicijntekort een rol. Althans: niet zozeer van de werkzame stof, maar er is een grondstoffentekort voor de productie van de pen. ‘Ook een mondiaal probleem,’ stelt Adhien. ‘En nog altijd een gevolg van de coronatijd. Dus worden gebruikers overgezet van hun wekelijkse injectie naar dagelijkse orale inname. Meer belastend dus. Bovendien heeft de frequentere en complexere inname – half uur voor het ontbijt met weinig water – gevolgen voor de therapietrouw. Een goede uitleg bij een eerste uitgifte in de openbare apotheek is dan belangrijk. Ook navraag achteraf kan de effectiviteit positief beïnvloeden,’ besluit de apotheker.

Lees ook het interview met internist-endocrinoloog Diederik Smit: ‘De impact van diabetes verdient meer erkenning’