Coronavaccinaties hebben waarschijnlijk veel overlijdens voorkomen. Dat geldt met name voor ouderen en mensen met een chronische aandoening. Hoewel er in deze kwetsbare groep meer mensen overleden in 2021 en 2022 dan verwacht (oversterfte), was de oversterfte tot vijf keer groter bij de niet-gevaccineerde mensen uit deze groep dan bij de mensen die wel waren gevaccineerd. Dat blijkt uit onderzoek van het Nivel.
Nivel deed onderzoek naar het aantal sterfgevallen in 2021 en 2022 (tijdens de coronapandemie) en vergeleek deze met het aantal sterfgetallen van enkele jaren daarvoor (2015 tot en met 2018). Daaruit bleek dat in de groep gevaccineerde mensen minder overlijdens waren dan verwacht op basis van eerdere jaren (tot 45% minder). Dit wordt ondersterfte genoemd. In de groep ongevaccineerde mensen was er juist sprake van oversterfte (meer overlijdens dan verwacht); zelfs tot drie keer hoger. En het effect van de vaccinatie was dus het grootst bij ouderen (81 plussers) en mensen met een chronische ziekte.
Coronamaatregelen
De ondersterfte zou te maken kunnen hebben met de COVID-19-maatregelen die tijdens de pandemie door de overheid waren ingevoerd om verspreiding van het virus te voorkomen. Denk daarbij aan de lockdowns, de anderhalve-meter-maatregel en het dragen van een mondkapje. Doordat mensen minder contact met elkaar hadden, was er in 2021 bijvoorbeeld geen griepepidemie, kwamen andere infectieziekten minder vaak voor en waren er ook minder dodelijke verkeersongevallen dan in de jaren ervoor.
Extra kwetsbaar
Dat er ondanks de maatregelen voor de hele samenleving tóch oversterfte was bij mensen uit kwetsbare groepen, kan komen doordat mensen met een chronische aandoening extra kwetsbaar waren tijdens de pandemie. Door die kwetsbaarheid hadden zij een grotere kans om te overlijden dan mensen zonder één van de die aandoeningen.
De onderzoekers van Nivel hebben gebruikgemaakt van data uit verschillende bronnen. In totaal werden de gegevens van bijna 1 miljoen volwassen Nederlanders gebruikt.
Toekomstig beleid
Peter Bertens, manager innovatie van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) is blij met de studie. ‘Een heldere conclusie’, aldus Bertens, die volgens hem duidelijk maakt dat maatregelen om de verspreiding van het Covid-19 virus te beperken, waaronder afstand houden en vaccineren heeft gewerkt. ‘Het rapport kan beleidsmakers ondersteunen bij het bepalen van toekomstig beleid bij nieuwe pandemieën of uitbraken van Covid-19. Daarnaast leert de studie ons dat bepaalde groepen uit de samenleving ervoor kiezen zich niet te laten vaccineren. Zo kan gerichter onderzocht worden wat hier de reden van is en of het vaccinatiepercentage door een gerichte aanpak kan groeien.'
Lees verder
Publicatie Nivel: Ondersterfte bij COVID-19-gevaccineerden en oversterfte bij ongevaccineerden
