09-04-2025

‘Handelsconflict VS brengt in Europa toegang tot zorg in gevaar; EU moet patiënten en geneesmiddelensector beschermen’

VIG roept kabinet en EU op tot koerswijziging richting strategische autonomie

De aangekondigde Amerikaanse importheffingen op geneesmiddelen onderstrepen voor de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) de urgentie van een fundamentele beleidswijziging in Europa. Niet alleen lopen patiënten en zorgsystemen extra risico’s, ook dreigt Europa zijn positie in onderzoek en productie van geneesmiddelen definitief te verliezen. De VIG ziet het handelsconflict als een pijnlijke bevestiging van de zorgen die zij ook recent in een brandbrief aan de Tweede Kamer uitte over de herziening van de Europese geneesmiddelenwetgeving.

‘Wat zich nu tussen de VS en Europa afspeelt, is geen incident’, zegt Carla Vos, algemeen directeur van de VIG. ‘Het toont haarscherp aan dat het niet langer vanzelfsprekend is dat dat innovatieve behandelingen beschikbaar blijven voor Europese patiënten. Wie grip wil houden op toegang tot deze innovaties, moet de sector koesteren – niet verzwakken’.

Strategisch belang en investeringsrisico’s

De farmaceutische industrie is essentieel voor de gezondheid en de economie van Europa: de sector ondersteunt 2,3 miljoen banen, draagt €311 miljard bij aan de economie, en zorgt ervoor dat patiënten toegang hebben tot innovatieve behandelingen. Tegelijkertijd staat deze positie zwaar onder druk. In de afgelopen 25 jaar is het Europese aandeel in de mondiale investeringen in onderzoek en ontwikkeling met een kwart geslonken.

Uit een recente enquête onder 18 in Europa actieve geneesmiddelenbedrijven blijkt dat van de verwachte €160 miljard aan investeringen in Europa in de periode 2025–2029, tot wel €100 miljard op losse schroeven staat. De directe aanleiding: verslechterende randvoorwaarden door Brusselse wetgevingsvoorstellen, toenemende milieuregelgeving en een grillig toegangsklimaat – gecombineerd met de nieuwe geopolitieke onzekerheden.

Kabinetsinzet werkt tegen

Toch blijft het kabinet vasthouden aan een inzet in Brussel gericht op het verkorten van beschermingsvoorwaarden voor geneesmiddelen. Daarmee wil het kabinet snellere beschikbaarheid van medicijnen afdwingen, maar zonder garanties dat ontwikkeling en productie voor Europa behouden blijven. In de recente beantwoording aan de Kamer stelt het kabinet bovendien dat de EU met deze koers ‘competitief blijft’.

‘Dat staat in schril contrast met de werkelijkheid op de werkvloer’, aldus Vos. ‘Het vertrouwen van bedrijven valt weg door regelgeving die innovatie ontmoedigt en geopolitiek beleid dat investeringen wegtrekt richting de VS.’

Europa moet op eigen benen staan

De urgentie wordt ook in Brussel gevoeld. Gisteren voerden bestuurders van farmaceutische bedrijven overleg met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Eurocommissaris Oliver Várhelyi (Gezondheid) over behoud van de sector. De conclusie: Europa moet op eigen benen staan. Dat vraagt om beleid dat innovatie aanjaagt – niet wegjaagt.

De VIG roept het kabinet op zich actief in te zetten voor een koerswijziging in Brussel, in lijn met de aanbevelingen in haar brandbrief. De sector is bereid mee te denken en te investeren, mits het beleid ruimte biedt. Tegelijkertijd moet Europa het diplomatieke gesprek aangaan met de VS, om te zorgen dat geneesmiddelen, vaccins en hun grondstoffen en halffabrikaten expliciet worden uitgesloten van handelsheffingen.

‘Geneesmiddelen zijn geen wisselgeld in een geopolitiek steekspel’, stelt Vos. ‘Patiënten mogen nooit het slachtoffer worden van handelsoorlogen. Dit is hét moment om de koers te verleggen – voor de gezondheid van onze bevolking én voor de toekomst van Europa als innovatief continent.’