Medicijnen op maat met 3D-printer

Stelt u zich voor: een pil met chocolade-smaak voor een kind dat geen medicijnen wil slikken. Of een tablet die een unieke mix is van alle geneesmiddelen die een oudere moet slikken. Of een pil die exact de juiste hoeveelheid werkzame stof bevat die past bij het gewicht van een tiener.

Het klinkt futuristisch, maar personaliseren van medicijnen door middel van 3D-printen is al bijna een decennium mogelijk. In 2015 werd het eerste 3D-geprinte medicijn goedgekeurd in Amerika: Spritam, een medicijn tegen epilepsie. Sindsdien werken veel bedrijven aan hun eigen 3D-geprinte medicijnen.

Voordelen

Het grote voordeel van 3D-printen van medicijnen is personalisatie. Elke patiënt is uniek. Denk aan de combinatie van gewicht en leeftijd, maar ook bijvoorbeeld aan goed kunnen slikken of juist niet. Door medicijnen met een 3D-printer te fabriceren, kan een medicijn op de specifieke kenmerken van een patiënt worden afgestemd. Gepersonaliseerde medicijnen kunnen bijwerkingen doen afnemen en de effectiviteit doen toenemen. Daarnaast kan 3D-printen ook de productiesnelheid vergroten en de kosten verlagen.

Zo werkt het

Hoe het werkt? Het lijkt een beetje op printen met gewone inktjet-printers. Medicijnen worden in vloeibare vorm op een plaatje of direct in een capsule gespoten. Daarna kan de vloeistof worden omgezet in een tablet of poeder, of worden verdampt op een dunne film die in de mond oplost. Op die manier kunnen er gepersonaliseerde tabletten worden gemaakt met een specifieke hoeveelheid werkzame stof. Ook polytabletten (een tablet die bestaat uit verschillende geneesmiddelen), tabletten met een specifieke vorm (bijvoorbeeld smal om doorslikken makkelijker te maken) en tabletten met een specifiek afgifteprofiel behoren tot de mogelijkheden.

3D-printen in Nederland

In Nederland ontwikkelt TNO, in samenwerking met het Erasmus MC, een 3D-pharma-printer en productietechniek die tabletten kan 3D-printen, precies in de dosis die een patiënt nodig heeft. Het team heeft al aangetoond dat de technologie werkt. Zij werken nu aan het optimaliseren van de print- en gerelateerde processen. Zij streven ernaar om dit jaar (2024) de eerste tabletten voor patiëntgebruik te produceren, die getest zullen worden met patiënten. In de TNO-serie Tijdmakers legt Jayeeta Sengupta, programmamanager en senior consultant 3D pharma printing, uit hoe de 3D-pharma-printer op maat gemaakte medicijnen een stap dichterbij brengt.

Strenge veiligheidseisen

Net zoals voor alle medicijnen geldt, moeten ook 3D-geprinte medicijnen aan strenge effectiviteits- en veiligheidseisen voldoen. Eén klein productiefoutje kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Daarom heeft wetenschapper Thomas P. Forbes recent onderzocht hoe we ervoor kunnen zorgen dat 3D-printers altijd de juiste medicijnen maken. Zijn onderzoek laat zien welke methodes het beste werken. Echte garanties op veiligheid kan hij nog niet geven op basis van zijn data.

Toekomst dichterbij

Hoewel het 3D-printen van medicijnen al bijna een decennium mogelijk is, bevindt de technologie zich dus nog steeds in een ontwikkelingsfase. Wereldwijd zijn er vele bedrijven en wetenschappers die de mogelijkheden van 3D-printen van medicijnen verder verkennen en verbeteren. Het potentieel voor deze technologie is enorm. Toch zal het waarschijnlijk nog enkele jaren duren voordat 3D-geprinte medicijnen op grotere schaal beschikbaar zijn voor iedereen. Maar met onderzoeken als die van TNO en Forbes komt deze toekomst wel stap voor stap dichterbij.