In het kort:
- Medicijnontwikkeling is kostbaar, tijdrovend en risicovol – dat blijkt ook uit overheidsrapporten en analyses van gezondheidseconomen;
- Wereldwijd nemen bedrijven bijna driekwart van de investeringen in medicijnontwikkeling voor hun rekening. De totale investeringen in R&D voor medicijnontwikkeling bedroegen $ 300 miljard in 2020 (bron: SiRM, 2022);
- Maar de prijs van een nieuw medicijn is niet zozeer gebaseerd op kosten, als wel op de waarde van het geneesmiddel én de noodzakelijke investeringen in de medicijnen van morgen;
- De medicijnprijs die u ziet in de media, is overigens niet de werkelijk betaalde prijs.
Daar gaan bij innovatieve geneesmiddelen namelijk nog openbare en vertrouwelijke kortingen vanaf, waarna netto gemiddeld iets meer dan de helft van deze prijs overblijft (bron: Kamerbrief, juni 2024).
Langer en gezonder leven
Medicijnen hebben belangrijke opbrengsten voor mens en samenleving. Iedereen wil gezond zijn en gelukkig oud worden. Wij leven al veel langer dan onze opa’s en oma’s. Onze kinderen zullen nog ouder worden. Dat heeft diverse oorzaken. Soms gaat het om verbeteringen van leefstijl; Nederlanders roken bijvoorbeeld veel minder dan 50 jaar geleden. Ook betere diagnostiek en operatietechnieken spelen een rol. Een belangrijke oorzaak is daarnaast dat er steeds betere innovatieve geneesmiddelen komen, bijvoorbeeld tegen kanker.
Opbrengsten van medicijnen
Medicijnen zorgen niet alleen voor een langer leven, in betere gezondheid. Ze sparen ook andere zorgkosten uit en ze verhogen de arbeidsproductiviteit. Het is dus reëel om te kijken naar de kosten én opbrengsten van medicijnen, maar dat laatste aspect krijgt in ons land minder aandacht. Nederland let scherper dan veel andere Europese landen op de prijs en doelmatigheid van een medicijn. De keerzijde daarvan is dat Nederlandse patiënten vanwege langdurige prijsonderhandelingen langer moeten wachten op een nieuw medicijn dan patiënten in andere Europese landen, zoals Duitsland.
Prijsbepaling
Het is interessant om iets meer te begrijpen van medicijnontwikkeling. Hieronder wordt uitgelegd hoe kostbaar, tijdrovend en risicovol het vaak is. Toch baseren farmaceutische bedrijven hun vraagprijs niet zozeer op kosten. Ze kijken bij de prijsbepaling vooral naar de waarde van het medicijn voor de patiënt, de zorg en de maatschappij. Verder letten ze erop dat de medicijnen van vandaag hoog genoeg zijn om de ontwikkeling van de medicijnen van morgen te betalen. Anders droogt de stroom innovatieve medicijnen snel op.
Kostbaar, tijdrovend en risicovol
De ontwikkeling van krachtige medicijnen is kostbaar, tijdrovend en risicovol. De ontwikkeling van één nieuw, uitvoerig getest en goedgekeurd medicijn kan al snel enkele miljarden euro’s kosten, hoewel dat sterk verschilt per medicijn en de kosten meestal niet goed aan één specifiek medicijn zijn toe te schrijven. Onderweg zijn er veel afvallers, in het lab of tijdens onderzoek met patiënten. Gemiddeld haalt maar 1 van de 10.000 onderzochte werkzame stoffen de eindstreep. Het hele proces van preklinisch onderzoek (in het lab), via klinisch onderzoek (met patiënten) tot en met registratie en vergoeding van een nieuw medicijn kost doorgaans 10 à 12 jaar. Mogelijk kan het in de komende jaren wat sneller en dus goedkoper, dankzij de komst van artificial intelligence (AI) en dankzij een nieuw vergoedingsstelsel in Nederland, dat volgens het ministerie van VWS in 2027 ingaat.
Logisch
Gelukkig zijn er farmaceutische bedrijven die dit aandurven. Zonder dat lef zou de stroom aan medicijninnovaties snel opdrogen, want hoewel universiteiten veel belangrijk werk doen aan de basis van een nieuw medicijn, komt driekwart van de investeringen in medicijnontwikkeling van bedrijven. Het is begrijpelijk dat de bedrijven hun investering willen terug verdienen. Dat is de levensader voor de medicijnen van morgen. Tegelijkertijd is het eveneens logisch dat de overheid en verzekeraars goed letten op prijsstelling, want het is belangrijk dat we ook in de toekomst als samenleving de benodigde medicijnen kunnen betalen. Ook bij een steeds groter aanbod van innovatieve medicijnen en een vergrijzende bevolking.
Aanvaardbaar
In Nederland voeren bedrijven daarom steeds intensievere gesprekken met de overheid, verzekeraars en hun eigen hoofdkantoren, om tot een voor iedereen acceptabele prijsstelling te komen. Zodra een nieuw medicijn in het verzekerde pakket zit, kun je spreken van een maatschappelijk aanvaardbare prijs. Anders komt het er niet in. Overheid, verzekeraars, artsen en bedrijven kijken ook steeds nadrukkelijker naar doelmatigheid van nieuwe, door de EMA goedgekeurde medicijnen. Hoe doen ze het in de praktijk, zijn ze hun prijs wel waard, werkt een andere dosering misschien beter? Als innovatieve geneesmiddelensector werken we graag aan deze doelmatigheidsstudies mee, mits er een medische reden is om zo’n studie te starten.
Feiten
- Netto gaf Nederland in 2022 € 108,28 miljard uit aan zorg. De netto medicijnuitgaven besloegen 5,8% van dat totale zorgbudget. Dit percentage is al jaren stabiel.
- Wat u in de media ziet, is niet de nettoprijs. De openbare prijzen zijn namelijk de oorspronkelijke vraagprijzen. Na openbare en vertrouwelijke kortingen (door prijsonderhandelingen) VWS blijft daar gemiddeld iets meer dan de helft van over. Zie ook de Kamerbrief van de minister van VWS dd 13 juni 2024.
