Toegang tot
nieuwe medicijnen

In het kort:

• Inmiddels duurt het nádat de EMA een nieuw medicijn heeft goedgekeurd gemiddeld nog 404 dagen voordat het in Nederland wordt vergoed;
• Bij medicijnen die in de sluis gaan voor prijsonderhandelingen duurt het gemiddeld zelfs een paar jaar;
• Nederland scoort Europees heel goed als het gaat om het laag houden van de prijzen, maar aanzienlijk slechter als het gaat om snelle toegang tot nieuwe medicijnen.
• Hier kunnen overheid, verzekeraars en geneesmiddelenbedrijven alleen uitkomen door constructief samen te werken, daar zet de VIG dan ook vol op in.

Leven of dood

Er komen nog steeds nieuwe medicijnen en ook meer patiënten die deze nodig hebben, vooral ouderen. Maar we kunnen elke euro maar één keer uitgeven. Daarom is het begrijpelijk en in het maatschappelijk belang dat het Zorginstituut en het ministerie van VWS kritisch kijken naar de prijs en de toegevoegde waarde van een nieuw geneesmiddel. Tegelijkertijd is het moeilijk te verteren dat patiënten tijdens die lange onderhandelingen geen toegang hebben tot een medicijn, dat veel impact kan hebben op het leven van patiënten. Soms gaat het zelfs om leven of dood, bijvoorbeeld bij immunotherapieën of CAR-T behandelingen.

Buurlanden

In landen als Duitsland en Denemarken kijken ze ook kritisch naar de prijs en toegevoegde waarde van een nieuw medicijn. Toch vinden ze daar manieren om de patiënt sneller toegang te geven. In Duitsland duurt het bijvoorbeeld maar 126 dagen, in Denemarken 169 dagen. Het maakt dus veel uit of je in Arnhem of Oberhausen woont.

Voorwaardelijke toelating

De innovatieve geneesmiddelensector onderzoekt graag samen met de overheid, verzekeraars, artsen en patiënten hoe we de situatie voor Nederlandse patiënten kunnen verbeteren en versnellen. Een van de oplossingen kan zijn dat we meer gaan werken met voorwaardelijke toelating tot het verzekerde pakket, om daarna nauwkeuriger te kijken naar bewezen (kosten)effectiviteit van nieuwe medicijnen in de praktijk. Dan is het ook voor iedereen duidelijk dat er wordt betaald voor een medicijn waarvan duidelijk is dat het passende zorg biedt voor de patiënt.

Nieuw stelsel

Het ministerie van VWS en het Zorginstituut Nederland werken momenteel aan een nieuw, toekomstbestendig stelsel voor vergoeding van nieuwe medicijnen. Dat nieuwe stelsel gaat in 2027 in, is het plan. De contouren voor dat plan liggen er al. De VIG helpt, namens de innovatieve geneesmiddelensector, graag mee bij het verder inkleuren van die contouren.

Feiten

In 2023 keurde de EMA 39 nieuwe geneesmiddelen goed, het jaar daarvoor waren dat er 41. Een groot deel van de goedgekeurde nieuwe medicijnen komt in de sluis, voor prijsonderhandelingen tussen overheid en geneesmiddelenbedrijven.

• Het ministerie van VWS houdt in het Dashboard Doorlooptijden Geneesmiddelen bij hoe lang een medicijn in de sluis zit. In 2023 kwamen er 6 nieuwe medicijnen uit de sluis, die er gemiddeld 795 dagen in hadden gezeten (Kamerbrief, p.10).
• Bij een Europese vergelijking wordt gekeken naar álle nieuwe geneesmiddelen, dus ook naar de medicijnen die niet in de sluis komen. Dan is de vergoeding wat sneller geregeld. Gemiddeld duurt het nu in Nederland 404 dagen, gerekend vanaf EMA-registratie, voordat een nieuw geneesmiddel wordt vergoed en daarmee toegankelijk is voor de patiënt. Die periode loopt op, want het jaar daarvoor was het 328 dagen. Dat blijkt uit de Patients WAIT Indicator 2023.
• De Patients WAIT Indicator onderzocht 167 medicijnen die de EMA goedkeurde van 2019 tot en met 2022. Daarvan waren er begin januari 2024 in Nederland 91 beschikbaar.
• Bij kanker, een ziekte die de helft van alle Nederlanders vroeg of laat treft, had de EMA in de onderzoeksperiode 48 medicijnen goedgekeurd. Daarvan waren er begin januari 2024 in Nederland 21 goedgekeurd. In Duitsland waren dat er 46.