We willen allemaal graag weten wat we voor een product betalen en in kunnen schatten of dat een redelijke prijs is. Ook in de zorg die we met z’n allen betalen. Het is daarom begrijpelijk dat mensen inzicht willen in prijsopbouw van geneesmiddelen én in de winsten van bedrijven die deze medicijnen ontwikkelen. Maar 100% transparantie is niet mogelijk.
In Nederland hebben we gekozen voor gereguleerde marktwerking. In dit systeem delen bedrijven geen concurrentiegevoelige informatie, zoals een uitgesplitste prijsopbouw of de uiteindelijke nettoprijs. Dit systeem is ook in het belang van de samenleving, want gezonde concurrentie houdt prijzen laag. Dit werkt in elke sector zo
Het is trouwens überhaupt niet goed mogelijk om de kostprijs per nieuw medicijn te berekenen. Het is geen productiemodel waarbij je simpel de grondstofkosten en een winstopslag kunt berekenen. Het is een innovatiemodel. Bij innovatie maak je veel research- en ontwikkelkosten, ook faalkosten, die niet precies toe te rekenen zijn aan het product dat de eindstreep haalt.
Belangrijk is ook om te beseffen dat medicijnprijzen niet zozeer afhangen van gemaakte kosten, als wel van twee andere factoren. Ten eerste is dat de waarde van het medicijn voor patiënt en samenleving. En ten tweede moet de opbrengsten van de medicijnen van vandaag hoog genoeg zijn om de ontwikkeling van medicijnen van morgen te kunnen financieren.
Farmaceuten zijn vrijwel allemaal beursgenoteerde bedrijven. Dat betekent dat zij jaarlijks hun winstmarge moeten publiceren, in alle transparantie. Sommige mensen vinden die winsten (te) hoog, maar het is goed om daarbij twee dingen te beseffen.
Ten eerste zijn de winsten van deze bedrijven nodig voor de medicijnontwikkeling van de toekomst. Driekwart van de wereldwijde investeringen in medicijnontwikkeling komt namelijk van bedrijven. Ten tweede vergeten mensen soms dat bedrijven soms hoge winsten maken, maar ook regelmatig verliezen boeken of zelfs failliet gaan.
De coronavaccins vormen hiervan een treffend voorbeeld. In maart 2023, na drie jaar pandemie, waren er in Europa 8 vaccins tegen COVID-19 goedgekeurd. Maar op dat moment waren er nog 183 vaccins in klinische ontwikkeling en 199 in de preklinische fase. Conclusie: enkele bedrijven hebben met deze vaccins een behoorlijke winst gemaakt. Maar veel andere bedrijven kwamen niet uit de kosten of gingen hieraan zelfs failliet.