Is corona inderdaad een griepje geworden? Wat als er een ziekmakender variant opduikt? En de allerbelangrijkste vraag; is de Nederlandse overheid nu wél klaar voor een uitbraak? Helaas constateer ik een zorgwekkende cocktail van gebrek aan urgentie én visie op een corona-uitbraak in het najaar.
Volgens Wikipedia is strategie een plan om, onder onzekere omstandigheden, een langere termijn doel te bereiken. Helaas is strategie de laatste jaren alleen met een lampje te vinden in het Haagse. Mede daardoor was Nederland slecht voorbereid op deze coronacrisis. Het resultaat was een gefragmenteerde aanpak, capaciteitsproblemen in de zorg, aanvankelijk zeer beperkte testmogelijkheden, en later, een vertraagde start van de vaccinatiecampagne. Jeroen Dijsselbloem (voorzitter Onderzoeksraad Voor Veiligheid) verwoordde het pittig: ‘Het kabinet had de effectiviteit van de crisisaanpak kunnen verbeteren door meer en verder vooruit te kijken en zich breder te laten adviseren dan alleen over de effecten van het virus op de acute zorg.’
Gelukkig zijn alle problemen onder controle gebracht, wat een prestatie is gezien het ad hoc beleid. Nu zijn we zelfs zo ver dat we door de opgebouwde immuniteit via infecties, vaccinaties en boosters afscheid kunnen nemen van coronamaatregelen. Is het nu dan eindelijk tijd voor die Summer of Love, met feestjes, festivals en onbezorgd vakantie vieren? Ik hoop van het harte voor u! Maar we zullen ons óók moeten voorbereiden op het najaar. We moeten nú aan het werk. Ik zal uitleggen waarom.
Wanneer een virusvariant ontstaat die aan onze opgebouwde immuniteit weet te ontsnappen, kunnen mRNA-vaccins binnen 100 dagen worden aangepast. Dat is razendsnel vergeleken met het verleden. Toch is dit niet snel genoeg; een uitbraak kan in die 100 dagen enorme gevolgen hebben. Juist de patiënten met onderliggende chronische ziektes lopen dan opnieuw de meeste kans om ernstig ziek te worden. We zullen dus het aantal infecties moeten beperken om tijd te winnen voor vaccin-updates en het beschermen van (ten minste) de meest kwetsbaren.
Dat kan uiteraard met de ons allen bekende infectiebeperkende maatregelen zoals afstand bewaren, handen wassen, mondkapjes dragen en contactmomenten verminderen. Maar gezien het euforische gevoel van ‘vrijheid’ sinds vorige week lijkt mij het verplicht herinvoeren hiervan geen haalbare kaart.
Je kunt ook tijd winnen door de inzet van antivirale en monoklonale middelen nadát een infectie heeft plaats gevonden. Deze middelen zijn breed werkzaam tegen huidige én nieuwe varianten of kunnen, in het geval van antilichaam-therapie, snel worden aangepast. Ze remmen de vermenigvuldiging of inactiveren het virus. Door zo’n Test&Treat-aanpak zoals toegepast in de Verenigde Staten, Israël, en een steeds groter aantal Europese landen, bescherm je de meest kwetsbaren, win je die broodnodige tijd, voorkom je overbelasting van de zorg en minimaliseer je de kans op beperkende maatregelen. Een eenvoudig en laagdrempelig alternatief om dit najaar wel voorbereid te zijn?
In slaap gesust door de milde Omikron-variant beperken adviseurs de inzet van antivirale middelen en monoklonale antilichaamtherapie. Deze middelen zijn niet zonder reden ontwikkeld, bewezen effectief en beschikbaar. Maar wat de overheid tot nu toe heeft besteld, schiet ruimschoots tekort om een grote uitbraak in de kiem te smoren. U zult het begrijpen; ik heb mijn mondkapjes nog niet weggegooid.
PS. Ook nu al zijn er vele duizenden hoog-risico patiënten voor wie de vele corona-infecties een direct gevaar opleveren. Zij zouden veel baat kunnen hebben bij deze geneesmiddelen en wachten met smart op een pandemieplan dat ook rekening houdt met mensen met een kwetsbare gezondheid.
Marc Kaptein
(Medisch directeur Pfizer)
