Drie op de vijf Nederlanders gebruiken regelmatig medicijnen. Elk jaar worden er circa 420 miljoen verpakkingen met geneesmiddelen uitgegeven in ons land. Voor de kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid van deze middelen, is het belangrijk dat ze verantwoord worden gebruikt. Op de Dag van Verantwoord Medicijngebruik, jaarlijks op 9 januari, staan we daarbij stil.
Dit jaar staat deze dag in het teken van demedicalisering. Een belangrijk en actueel thema in tijden van medicijntekorten, overmedicatie en verspilling. ‘Ook de farmaceutische sector trekt zich deze uitdagingen aan’, vertelt Annelies de Lange, programmamanager Duurzaamheid bij de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen. ‘Samen met andere partijen in de zorg werken we aan een duurzame farmacieketen: van de ontwikkeling, toelating, distributie, voorschrijven en gebruik van medicijnen, tot aan afvalverwerking en waterzuivering.’
Duurzame farmacie
Verduurzaming van de medicijnketen is een gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid. Om dat te realiseren, heeft de VIG in 2019 samen met BOGIN, Neprofarm en KNMP de Coalitie Duurzame Farmacie opgericht. Eén van de initiatieven die de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen heeft genomen binnen deze coalitie, is een verdere verkenning naar de mogelijkheden om ingezamelde geneesmiddelen terug de keten in te brengen. ‘Uit een groot onderzoeksproject, dat is gestart door het Radboudumc, blijkt dat heruitgifte verspilling van medicijnen kan tegengaan’, aldus De Lange.
Terugdringen verspilling
‘Terugdringen van verspilling begint bij het voorkómen dat geneesmiddelen onnodig worden uitgegeven. Dat kan bijvoorbeeld door middel van aandacht voor leefstijl, op maat uitgeven van medicijnen, optimaliseren van de verpakkingsgroottes en apotheken die onderling voorraden uitwisselen’, legt De Lange uit.
APK-gesprek
Als medicijnen eenmaal zijn uitgegeven, is het ook van belang om periodiek te beoordelen of alle medicatie nog nodig is. Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM), de initiatiefnemer van de Dag van Verantwoord Medicijngebruik, roept daarom op tot een zogeheten APK (Alle Pillen Kloppen)-gesprek. In dat gesprek beoordelen zorgverlener en patiënt samen of het blijven innemen of herhalen van medicijnen nog nodig is.
Duurzame uitgifte geneesmiddelen
‘Inleveren van medicijnen die de patiënt niet meer nodig heeft of gebruikt, is een volgende stap in het voorkomen van verspilling en medicijntekorten’, vervolgt De Lange uit. ‘Mogelijk zou de medicatie, die de patiënt niet meer gebruikt, in aanmerking komen voor heruitgifte. Voorwaarde is dat de kwaliteit en veiligheid van het medicijn bij de heruitgifte gewaarborgd zijn. Dat betekent dat het medicijn een ongeopende verpakking heeft, continu op de juiste temperatuur is bewaard en een acceptabele houdbaarheidsdatum heeft.’
Gedeelde verantwoordelijkheid
In theorie is het mogelijk om medicijnen opnieuw uit te geven. In de praktijk is heruitgifte van medicijnen alleen toegestaan in het kader van een wetenschappelijk studie. Diverse obstakels, zoals wet- en regelgeving en het ontbreken van een duurzaam vergoedingssysteem voor heruitgifte, staan heruitgifte in de weg. Diverse partijen in de medicijnketen zijn daarom samen aan het verkennen hoe deze obstakels weggenomen kunnen worden. Zo is er bijvoorbeeld een rondetafelgesprek gehouden, waar alle partijen uit de keten – van producenten tot aan patiënten – voor uitgenodigd waren. ‘Daar bleek een grote behoefte te zijn om samen de schouders eronder te zetten’, aldus De Lange. ‘Een eerste vervolgstap is om ook andere belanghebbende partijen aan te laten sluiten.’
Meer weten
Wilt u meer weten over de mogelijkheden en obstakels bij heruitgifte, de inspanningen van partijen in de medicijnketen en oplossingsrichtingen voor heruitgifte? Lees dan de geactualiseerde en vertaalde whitepaper ‘Sustainable Dispensing of Medicine’. Of neem contact op met de programmamanager Duurzaamheid Annelies de Lange, via [email protected].
