Inzet op therapietrouw verkleint tekort zorgpersoneel

Geneesmiddelen verbeteren en verlengen de levens van mensen. Om effectief en veilig te zijn, is het belangrijk dat ze op de juiste manier worden gebruikt. Ongeveer één op de drie mensen gebruikt hun geneesmiddelen niet zoals voorgeschreven door hun zorgverlener. ‘Zorgelijk’, vindt Dineke Amsing, ‘ten aanzien van patiënten én de maatschappij.’

Therapietrouw is belangrijk: het vergroot het succes van een therapie en in het verlengde daarvan verbetert het de gezondheidsuitkomsten voor een patiënt. Ook maatschappelijk gezien is therapietrouw belangrijk. De bevolking vergrijst en meer mensen krijgen een chronische aandoening. Als gevolg daarvan worden er meer medicijnen gebruikt. Amsing, manager strategische coalities bij de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen: ‘Inzetten op therapietrouw drukt de zorgkosten en kan een deel van de oplossing bieden voor het dreigende zorginfarct.’

Bewust of onbewust

Medicijnen niet innemen zoals voorgeschreven, kan bewust en onbewust gebeuren. Denk aan stoppen vanwege een bijwerking, de bijsluiter niet (goed) begrijpen of een dosis vergeten tijdens een stressvolle dag. ‘Beperkte gezondheidsvaardigheden zijn hier een belangrijke factor’, aldus Amsing. ‘Neem het spuiten van insuline. Een taalambassadeur vertelde ons dat aan een patiënt was uitgelegd hoe je moet spuiten, door dit voor te doen op een sinaasappel. Later bleek dat de patiënt dit letterlijk had genomen. Zij spoot de insuline in een sinaasappel en at deze op.’ Het is dan ook belangrijk om in gesprek te gaan met de persoon die een medicijn gaat gebruiken. Iemand stimuleren om de geneesmiddelen op de juiste manier in te nemen, vraagt altijd om een persoonlijke aanpak.

Interventies

Er zijn verschillende interventies waarmee de therapietrouw kan worden verbeterd. 1. Praktische / technische interventies, zoals het beperken van het aantal innamemomenten, medicijnen die zijn voorverpakt in de juiste dosis per keer, gezondheidsapps die waarschuwingen geven als het tijd is voor de medicijnen of gamification waarbij therapietrouw wordt beloond met bijvoorbeeld punten. 2. Gedragsinterventies, zoals voorlichting op maat, samen beslissen over de best passende behandeling en motiverende gespreksvoering. Anita Veuger, praktijkondersteuner huisarts (POH) diabetes, is geschoold in die manier van gesprekken voeren. ‘Ik merk dat het écht werkt. Een aanrader voor iedere POH. Overleg en uitleg werken ook door in de therapietrouw.’

Verbeteren therapietrouw

Met klinische trials doen wetenschappers onderzoek naar welke interventie bij welke groep patiënten werkt en wat de gezondheidsuitkomsten ervan zijn. Omdat de dagelijkse realiteit verschilt met een onderzoekssetting, is het belangrijk ook te onderzoeken welke interventies in de dagelijkse praktijk effectief zijn. Dat gebeurt bijvoorbeeld in het programma Goed Gebruik Geneesmiddelen van ZonMW. Ook de sector van innovatieve geneesmiddelen- en vaccinbedrijven pakt haar verantwoordelijkheid. ‘Ik zie bij onze leden diverse voorbeelden waarmee zij patiënten willen ondersteunen bij op de juiste manier gebruiken van de geneesmiddelen’, merkt Amsing op. ‘Denk aan diverse patient support programma’s of een voorgevulde spuit die, in aanraking met de huid, automatisch het middel toedient door middel van een prik.’

Verantwoordelijkheid gepakt

Sectorbreed heeft de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) de handschoen opgepakt. Samen met PwC Strategy& en betrokkenheid van voormalig zorgminister Ab Klink, heeft de VIG in kaart gebracht hoe verbeteren van therapietrouw en andere therapeutische interventies de benodigde inzet van zorgpersoneel kunnen verminderen. Door beter, slimmer en gepast medicijngebruik kan het arbeidstekort in de zorg dalen met 3.000-6.000 fte in 2031. Alleen al de inzet op therapietrouw kan de inzet van zorgpersoneel met 390 tot 580 FTE verminderen. ‘Laten we nu samen inzetten op een goed gebruik van geneesmiddelen om te voorkomen dat we straks niet meer de zorg krijgen die we verlangen’, besluit Amsing.