De inhoudelijke insteek van Den Haan sorteert effect. Ze is selectief met het indienen van moties, maar áls ze een motie indient in de Kamer, wordt die relatief vaak aangenomen. Zoals een motie over ouderenhuisvesting. Of een motie waarin ze erop aandringt dat de minister van Medische Zorg zich buigt over de trage toegang tot nieuwe medicijnen in Nederland.
Kijk naar oorzaken
‘Ik bekijk zaken graag met een brede blik’, zegt Den Haan. Ze verwijst naar de Valpreventieweek, die op 3 oktober afliep.
‘Goed wonen gaat bijvoorbeeld om méér dan gewoon wonen, zeker bij ouderen. Het kan ervoor zorgen dat iemand niet onnodig vaak valt en bijvoorbeeld een heup breekt. Dat bespaart die oudere veel leed. En het beperkt tegelijkertijd de druk op de zorg en op het zorgbudget.’
Den Haan, eerder onder meer bestuurder bij ouderenbond ANBO en lid van de Sociaal Economische Raad, omschrijft het Nationaal Preventieakkoord als ambitieloos. ‘Natuurlijk, het is een begin. Maar het blijft nog te veel aan de oppervlakte. In mijn ANBO-tijd was er eens een campagne om veertig dagen geen alcohol te drinken. Dat was een leuke actie, maar teveel een gimmick, waardoor veel mensen voor de grap meededen en organisaties voor de subsidie. Dan beklijft het niet. Kijk eens naar oorzaken van alcoholgebruik, was mijn insteek. Eenzaamheid, verdriet, dat soort zaken. Daar bereik je op lange termijn meer mee.’
Dwarsverbanden
Die brede blik en oog voor dwarsverbanden mist Den Haan soms nog in de zorg, een werkveld dat haar na aan het hart ligt. In een recent interview sprak ze zelfs over ‘perverse prikkels’. Kan ze daar een voorbeeld van geven?
‘Ja. Zo lang we artsen puur belonen op het aantal verrichte handelingen en niet op de uitkomsten, stimuleren we hun effectiviteit niet. Pilots laten ook zien dat artsen veel meer kunnen werken met digitale consults of mailcontact, zodat patiënten minder hoeven te reizen en artsen zich meer kunnen richten op complexe zaken en zo hun wachtlijsten bekorten. Dat het efficiënter kán, is onderstreept tijdens de coronacrisis. Maar ik kom ook graag nog even terug op preventie, want dat is misschien wel het allerbelangrijkste actiepunt. We moeten daar echt meer oog voor krijgen, want de vergrijzing zet gewoon door. Dat zet enorme spanning op de zorguitgaven, maar ook op de personele bezetting in de zorg.’
Ja. Ik merkte dat veel mensen eigenlijk niet wisten dat het in Duitsland en andere landen om ons heen een stuk sneller gaat dan bij ons.
Ogen geopend
Demografische ontwikkelingen moet je als een schil plaatsen over je beleid voor wonen, werken, infrastructuur en zorg, vindt Den Haan. ‘Ze zouden leidend moeten zijn voor al het beleid dat we ontwikkelen. Dat zie ik nog te weinig. Toch is het essentieel, want het beroep op zorg en medicijnen zal de komende decennia anders moeilijk te behappen zijn.’
Medicijnen kunnen curatief én preventief zijn. Kreeg ze afgelopen zomer veel reactie op haar unaniem aangenomen motie over toegang tot nieuwe medicijnen?
‘Ja. Ik merkte dat veel mensen eigenlijk niet wisten dat het in Duitsland en andere landen om ons heen een stuk sneller gaat dan bij ons. Wat dat betreft is de campagne #terugnaar100 van de VIG echt een eye-opener. Met name van patiënten kreeg ik veel positieve reacties. Nu gaat het er natuurlijk om dat we een snelle reactie vanuit het ministerie krijgen. Daar let ik scherp op.’
Baanbrekend
Ze gaat graag in gesprek met bedrijven, organisaties en personen die een belangrijke rol spelen in het zorgveld.
‘Dus óók met farmaceuten, ja. Ik probeer niet alleen breed te kijken, maar ook met een open blik. Regelmatig merk ik dat Kamerleden niet eens in gesprek willen met geneesmiddelenbedrijven, vanuit wantrouwen of een vooroordeel. Maar dat kunnen we ons helemaal niet permitteren! Ook al zijn we het niet op alle punten met elkaar eens, laten we vooral in gesprek blijven en goed luisteren naar elkaar. Alleen dan kun je komen tot een afgewogen oordeel, en problemen samen oplossen.’
‘Ik ben daar overigens niet naïef in. Zo zie ik ook wel dat nieuwe gentherapieën behoorlijk prijzig zijn. En natúúrlijk zijn de kosten ook van belang. Maar we moeten toch echt los komen van die eenzijdige kostenfocus, en ook naar de opbrengsten kijken. Tien jaar geleden was ik in Canada, waar mij al duidelijk werd hoeveel die therapieën mens en maatschappij opleveren, omdat ze baanbrekend zijn, en veel zorgkosten in de toekomst voorkomen. Ook dát is een kwestie van je blik verbreden.’
Tip
‘Tot slot heb ik nog wel een tip voor farmaceuten’, zegt Den Haan. ‘Communiceer niet te defensief, want daar is geen reden toe. Maak expliciet helder hoeveel waarde medicijnen toevoegen aan de kwaliteit van leven van mensen en aan onze maatschappij. Die waarde is groot, heeft COVID-19 maar weer eens laten zien. We hebben jullie gewoon hard nodig.’
