[De vrouw op deze foto is niet Helma Sanders. Foto: Mikael Blomkvist /pexels]
Sanders zit na drie jaar nog steeds in onzekerheid, schrijft de Volkskrant. Eindelijk heeft ze een geneesmiddel dat werkt tegen de migraine die haar zo’n tien dagen per maand velt. De aanvallen zijn dankzij het medicijn minder heftig en komen minder vaak voor. Maar het is de vraag of ze die zogeheten cgrp-remmers, een nieuwe generatie migrainemedicijnen, wel vergoed krijgt. Nu gebruikt Sanders de medicijnen vanuit een speciaal programma. Dat houdt in dat de farmaceut de injecties gratis beschikbaar stelt aan honderden migrainepatiënten, uit compassie en om gegevens te kunnen verzamelen. Maar dat programma loopt bijna af; ze heeft nog voor drie maanden injecties.
Euro belangrijker dan patiënt?
‘In Nederland gaat de euro voor de patiënt, in plaats van andersom’, zegt Wim de Haart, manager gezondheidseconomie en vergoedingen bij de VIG. ‘Innovatieve medicijnen horen zo snel mogelijk in de gereedschapskist van de medisch specialist te komen, dát moet het uitgangspunt zijn.’
De praktijk is echter weerbarstig, want bijvoorbeeld de sluisperiode duurt steeds langer. Gemiddeld zat een medicijn 510 dagen in de sluis, in de periode 2019-2021. Dat is bijna 200 dagen meer dan het drie jaar daarvoor was. Zo lang een medicijn in de sluis zit vanwege prijsonderhandelingen, wordt het niet vergoed en kan de patiënt het dus niet gebruiken.
In Duitsland heeft de patiënt veel sneller toegang tot nieuwe medicijnen. Zodra een medicijn tot de Europese markt is toegelaten, mogen Duitse artsen het voorschrijven. Daarná beginnen de prijsonderhandelingen pas. De Haart: ‘Het is toch niet uit te leggen dat een patiënt in Maastricht vijfhonderd dagen op een medicijn moet wachten, en een patiënt in Aken maar dertig? Wij snappen ook dat Nederland niet de hoofdprijs wil betalen, maar die vragen we ook niet.’
Duits systeem
De Haart stelt voor om nieuwe geneesmiddelen beschikbaar te stellen, vervolgens te onderhandelen en af te rekenen tegen de uiteindelijke prijs. ‘Een slecht idee’, zegt Lydia de Heij, manager van het team geneesmiddelen bij het Zorginstituut. ‘Die sluis is er omdat we ons geld maar één keer kunnen uitgeven.’
Om de uitgaven te beperken, wil het Zorginstituut vooraf afspraken maken. In de praktijk betekent dit vaak dat een nieuw medicijn onder bepaalde voorwaarden en voor een specifieke groep patiënten wordt goedgekeurd, waarna er aanvullende data worden verzameld. Dit proces kost tijd.
Hoogleraar Carin Uyl - de Groot zegt in de Volkskrant dat een Duits systeem hier best zou kunnen werken, op voorwaarde dat farmaceuten vanaf het begin hun medicijnen met 30% korting aanbieden. Uyl - de Groot: ‘Dat is de gemiddelde korting die het ministerie uiteindelijk weet te bedingen. Laat dat het uitgangspunt zijn.’
Geen verdringing
Lydia de Heij waarschuwt vanuit de brede verantwoordelijkheid van het Zorginstituut voor verdringing. Maar Wim de Haart heeft de laatste geneesmiddelenmonitor
van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa, 2020) er nog eens bij gepakt. En wat blijkt: ‘De toegankelijkheid tot verzekerde geneesmiddelen binnen het ziekenhuis is niet in het geding. Zorgaanbieders en zorgverzekeraars geven wel aan dat er een grote kans is op verdringing van andere medisch-specialistische zorg, al zien we daar geen concrete aanleiding voor’, aldus de NZa.
De Haart: ‘Er zijn klaarblijkelijk geen voorbeelden van verdringing gevonden. Wachten op aanvullende data kost veel tijd en die tijd hebben patiënten vaak niet. In Duitsland vinden ze het ethisch onhaalbaar om patiënten te laten wachten. Laten we goed kijken naar het Duitse model en de keuzes die daar gemaakt worden. De balans tussen beschikbaarheid en betaalbaarheid, waar Carin Uyl – de Groot op wijst, is ook voor de sector belangrijk. Daarom ons voorstel om tegen de acceptabele, uit onderhandelde prijs uiteindelijk af te rekenen.’
