‘Begrijpelijke patiëntinformatie is onze maatschappelijke verantwoordelijkheid’
Lancering whitepaper Gezondheidsvaardigheden
Een jaar is eraan gewerkt; het whitepaper Gezondheidsvaardigheden van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG). Dat maar liefst een op de drie Nederlanders beperkte gezondheidsvaardigheden heeft, vroeg om een aanpak. Ook vanuit de medicijnsector. Geneesmiddelenbedrijven kunnen een belangrijke bijdrage leveren door bijsluiters en informatiematerialen toegankelijk en begrijpelijk te maken. Maar hoe? Het whitepaper wijst hen de weg.
Informatie over gezondheid en zorg is voor ruim een derde van de Nederlanders moeilijk te vinden, te begrijpen, te beoordelen en toe te passen. ‘Belangrijk voor de patiënt én voor geneesmiddelenbedrijven dat dit verandert’, zegt Anne Dreves. Zij is als projectleider Strategische Samenwerkingen en beleidsadviseur vanuit de VIG betrokken bij het whitepaper Gezondheidsvaardigheden, samen met collega Inge Dubbeldam. ‘Daarom vonden wij het als geneesmiddelensector van belang om de handen ineen te slaan en met een plan van aanpak te komen. Met zes van onze leden die al binnen hun organisatie werken aan dit thema werken zijn wij aan de slag gegaan.’
Toegankelijk en begrijpelijk
Uit een survey onder geneesmiddelenbedrijven bleek vorig jaar dat leden van de VIG absoluut de urgentie van gezondheidsvaardigheden herkennen. Ook zien ze een verantwoordelijkheid voor de geneesmiddelensector. ‘Natuurlijk is het belang voor patiënten het grootst. Medicijnen worden door geneesmiddelenbedrijven met zorg ontwikkeld, maar goed gebruik van die medicijnen is even belangrijk. Wie bijvoorbeeld instructies over medicijninname en dosering niet goed begrijpt, is mogelijk minder therapietrouw’, zegt Anne Dreves. Die therapietrouw is erg belangrijk voor patiënt én maatschappij, vervolgt de projectleider. ‘Door verminderde therapietrouw kan het beoogde effect van het middel minder zijn, terwijl er mogelijk meer bijwerkingen optreden. Dit kan leiden tot complicaties en een hoger zorggebruik.’
Uit de survey bleek tevens dat verschillende geneesmiddelenbedrijven al volop bezig zijn met het onderwerp gezondheidsvaardigheden. Wel miste er een sector-breed plan van aanpak.
Gezondheidswinst
Tijd dus voor een whitepaper met routekaart voor geneesmiddelenbedrijven. Hiervoor is gebruik gemaakt van de kennis en materialen van Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen. Adviseur dr. Gudule Boland: ‘Beter begrip van de aangeboden medische informatie kan direct leiden tot gezondheidswinst van medicijngebruikers. Gelukkig realiseren geneesmiddelenbedrijven zich inmiddels dat ze daarom die informatie anders moeten aanbieden.’
Boland weet uit eerder onderzoek dat er medicijngebruikers zijn die thuis een zeer onoverzichtelijke medicijnvoorraad hebben, niet weten welk geneesmiddel waarvoor is en soms geen enkel vertrouwen hebben in het effect ervan – en het dus niet innemen. ‘Naast goede begeleiding van apotheker, apothekersassistent of praktijkondersteuner, kunnen ook daar de juiste ondersteunende materialen echt behulpzaam zijn. Bovendien helpen die om medicijnverspilling te voorkomen.’
Ze geeft aan dat er al goede voorbeelden zijn. ‘Zo zijn er naast “juridische” bijsluiters, al vereenvoudigde of verkorte bijsluiterteksten van de KNMP en Health Base. En ook het CBG experimenteert met ‘vaccin in het kort’ met beknoptere bijsluiters. Maar het is ook een optie om verder te gaan experimenteren, bijvoorbeeld met niet-schriftelijke informatie zoals KIJKsluiter en apotheek.nl al doen. Belangrijk is wel dat alles taal-technisch begrijpelijk is, en – als het filmpjes betreft – het spreektempo laag is.’
Meer dan medisch
In het whitepaper staan vele suggesties en tips. Daarmee is het document praktisch toepasbaar.
Anne Dreves: ‘Collega’s binnen onze lidbedrijven kunnen direct aan de slag, doordat we een concrete “routekaart” hebben ontwikkeld. Individuele personen in de organisaties kunnen op de verschillende routes “instappen”.’
Deze routekaart maakt het gemakkelijker om het uiteindelijke doel te bereiken: begrijpelijke informatie voor iedereen. Daarbij is er een toolbox ontwikkeld, die support vooraf én ‘onderweg’ biedt. De box geeft bijvoorbeeld achtergrondinformatie over gezondheidsvaardigheden, maar bevat vooral tips en veel praktische tools voor begrijpelijk schrijven. Ter inspiratie zijn er bovendien verhalen van ervaringsdeskundigen en concrete voorbeelden vanuit Pharos te vinden.
Relatie medicijngebruik en opleidingsniveau
‘Hiermee kunnen de bedrijven verder’, zegt Gudule Boland. ‘Het zal patiënten echt helpen. Ook in sociaaleconomisch opzicht is het essentieel, gezien de relatie tussen medicijngebruik, inkomen en opleidingsniveau. Zo gebruikt maar 35 procent van de HBO- of wetenschappelijk opgeleide Nederlanders voorgeschreven medicijnen. Maar bij mensen die alleen basisschool hebben, is dat maar liefst 65 procent. Dan besef je dat begrijpelijke en toegankelijke informatie meer dan een medisch issue is. Dit is een maatschappelijke verantwoordelijkheid.’
Sinds begin 2023 is de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen lid van netwerkorganisatie ‘Alliantie Gezondheidsvaardigheden’.
Samen met het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), Pharos en 14 andere partners neemt de VIG deel aan het project ‘Samen naar duidelijke Medicijnpictogrammen’. Dit project levert een set uniforme medicijnpictogrammen op, die ook begrijpelijk zijn voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden.
