Medicijnen moeten, behalve effectief, ook veilig zijn. Voor patiëntveiligheid wordt jaarlijks op 17 september wereldwijd aandacht gevraagd. Dit jaar staat World Patient Safety Day in het teken van diagnostiek. Volgens de World Health Organization (WHO) zijn diagnostische fouten verantwoordelijk voor 16% van alle vermijdbare schade aan patiënten.
Ook de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) onderstreept het belang van vroegtijdige diagnostiek. 'Het biedt de mogelijkheid om ziekten in een eerder stadium te ontdekken, te behandelen of zelfs te voorkomen. Dat komt ten goede aan de patiëntveiligheid: de kans op bijwerkingen verkleint erdoor. En daarnaast kan vroege diagnostiek de overlevingskans van de patiënt verhogen en de kwaliteit van leven verbeteren', aldus Dineke Amsing, manager strategische allianties bij de VIG.
Behandeling op maat
'Vroege diagnostiek draagt ook bij aan behandeling op maat', vervolgt Amsing. 'Het zorgt ervoor dat sneller en beter kan worden bepaald welk geneesmiddel werkt bij de individuele patiënt. Hiermee wordt de patiënt op maat behandeld met het best passende medicijn in de juiste dosering.' Volgens de VIG zou behandeling op maat via vroegtijdige diagnostiek dan ook de norm moeten worden.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
De World Health Organization (WHO), de initiatiefnemer van World Patient Safety Day, benadrukt dat het stellen van de juiste diagnose een collectieve verantwoordelijkheid is. ‘Geneesmiddelenbedrijven voelen die verantwoordelijkheid’, weet Amsing. ‘Zij zetten zich in voor transparantie en samenwerking met patiënten en zorgverleners om diagnostische fouten te voorkomen. Zo ontwikkelt een aantal geneesmiddelenbedrijven diagnostische hulpmiddelen die artsen helpen om sneller en nauwkeuriger te kunnen behandelen.’
Veiligheid centraal
Van diagnostiek tot voorschrijven en van ontwikkeling tot onderzoek: de veiligheid van een medicijn voor patiënten staat tijdens de hele cyclus van een medicijn centraal. Amsing: ‘Een product komt pas op de markt als het uitgebreid is onderzocht op zowel de werkzaamheid als de veiligheid.’ En ook na toetreding tot de markt wordt de veiligheid nauwkeurig gemonitord. ‘Bij grootschalig gebruik kunnen zich nieuwe of zeldzame bijwerkingen voordoen. De geneesmiddelenindustrie werkt samen met de gezondheidsautoriteiten om dit snel en adequaat in beeld te krijgen en op te pakken’, vervolgt Amsing.
Big data en AI
Behalve strikte regelgeving en monitoring, draagt ook de technologische vooruitgang bij aan het optimaliseren van de veiligheid van geneesmiddelen. Big data en artificial intelligence (AI) worden steeds vaker ingezet om enorme hoeveelheden gegevens over medicijngebruik en bijwerkingen te analyseren. ‘Dat maakt het mogelijk om eventuele issues ten aanzien van de veiligheid sneller te identificeren. En het zorgt ervoor dat de dosering van medicijnen beter kan worden aangepast aan de specifieke behoeften van verschillende patiëntengroepen. Ook dat draagt bij aan de veiligheid’, aldus Amsing.
Transparantie en voorlichting
Een ander belangrijk aspect van patiëntveiligheid is informatie. Farmaceutische bedrijven zijn verplicht om nauwkeurige informatie te verstrekken over de risico’s en voordelen van hun producten. ‘Dat betekent onder meer bijsluiters maken, bij eventuele nieuwe veiligheidsinformatie updates versturen en educatieve trainingen geven aan zorgverleners over de juiste toepassing van medicijnen, inclusief bijwerkingen en contra-indicaties’, vertelt Amsing.
Behalve informatie geven, is ook informatie krijgen van groot belang voor geneesmiddelenbedrijven om de veiligheid van hun geneesmiddelen te waarborgen. Amsing: ‘Meldingen van zowel artsen als patiënten over eventuele bijwerkingen zijn enorm waardevol. Melden kan bij het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb en ook bij de producent van het geneesmiddel.’
Nieuwe ontwikkelingen
Met de ontwikkeling van nieuwe therapieën, zoals gepersonaliseerde geneeskunde en biologische medicijnen, blijft de geneesmiddelenindustrie innoveren om de veiligheid van patiënten te waarborgen. Vroegtijdige diagnostiek, de inzet van nieuwe technologieën, strenge regulering en nauwe samenwerking met zorgverleners en patiënten staan daarbij centraal.
Verder lezen
Meer informatie over World Patient Safety Day 2024 is te vinden op de website van de WHO.
