Eerst de budgetkwestie. De Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid beschreef in het rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg’ dat de bomen niet tot in de hemel groeien. Er komen steeds meer ouderen en nieuwe behandelingen. Als de zorguitgaven zo blijven stijgen, is er op den duur geen geld meer voor andere dingen, zoals onderwijs, veiligheid en sociale zekerheid. Allemaal zaken die we als Nederland ook heel belangrijk vinden. In dat licht is het heel goed dat het Zorginstituut zich met de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) en andere zorgpartijen gaat buigen over passende zorg, die voor iedereen toegankelijk blijft.
Onder ‘doelmatig’ versta ik primair of een behandeling het gewenste effect heeft voor de patiënt. Maar vaak wordt met dit woord ook gerefereerd aan de prijzen van geneesmiddelen, in relatie tot opbrengsten. Alhoewel ‘duur als het moet, goedkoop als het kan’ natuurlijk een goed uitgangsprincipe blijft, is dat hier niet aan de orde. De discussie over prijzen wordt aan andere tafels gevoerd, vooral door het Zorginstituut, VWS en verzekeraars, om te komen tot een maatschappelijk verantwoorde prijs en budgettering. In het gesprek tussen arts en patiënt dient het eerst en vooral om optimale zorg te gaan. Niet te veel en niet te weinig.
De beroepsgroep van oncologen, de NVMO, denkt op dit moment na over doelmatiger inzet van behandelingen tegen kanker, inclusief geneesmiddelen. Dat is wat ons betreft een goede zaak. Het gaat bij kanker om een ernstige ziekte, grote patiëntaantallen en vaak ook om kostbare, nieuwe behandelingen. Juist bij deze ziekte is het daarom zeer de moeite waard om energie te steken in een weloverwogen keuze voor de juiste behandeling voor de juiste patiënt, op het juiste moment.
Bij het streven naar doelmatige inzet zijn evidence based onderzoeken van groot belang. Medicijnen tegen kanker worden vaak getest bij patiënten die uitbehandeld zijn. Daar zijn goede redenen voor. Je wilt patiënten niet blootstellen aan experimentele geneesmiddelen als er al andere geregistreerde behandelingen zijn.
De consequentie daarvan is dat vaak pas ná registratie via studies wordt onderzocht of deze behandelingen eerder in het behandeltraject in te zetten zijn. Zo zijn er diverse voorbeelden van geneesmiddelen die eerst als last resort werden ingezet, maar nu als neo-adjuvante behandeling, dus vóór een operatie. Vaak zien we dat de gezondheidswinst toeneemt door in een eerder stadium te behandelen. Maar dat moet je dan wel met de juiste bewijsvoering (evidence) kunnen ondersteunen. En dat bewijs groeit nu eenmaal in de tijd, ook nog in de jaren na registratie.
De afgelopen jaren zijn er veel innovaties gekomen. Denk bijvoorbeeld aan targeted therapies en immunotherapie bij de behandeling van kanker. In het kielzog van deze behandelingen zijn mogelijkheden ontstaan om op basis van patiëntprofielen en moleculaire diagnostiek veel beter te voorspellen welke patiënten wel en niet reageren op een behandeling. Dit zijn de zogeheten responders
en non-responders.
Om echt een stap te zetten bij doelmatige inzet als onderdeel van passende zorg, zeker in het vakgebied van de oncologen, moeten we steviger inzetten op het gebruik van moleculaire diagnostiek, in samenhang met real world data
(RWD) en real world evidence (RWE). Simpel gezegd: beter gebruik van data en het aanvoeren van een gefundeerd bewijs is de sleutel bij het streven naar bewezen geïndividualiseerde behandeling, maar ook in de strijd tegen onder- en overbehandeling. De juiste data faciliteren het eerlijke gesprek met de patiënt en hun naasten over behandelopties. Ook als dit betekent dat niet behandelen het beste is.
Wij bekijken graag met de NVMO en de oncologen hoe we meer werk kunnen maken van de bestaande databronnen om zo op basis van bewijsvoering keuzes te kunnen gaan maken. Zo bereiken we dat we zo veel mogelijk patiënten perspectief kunnen bieden op een optimale behandeling. Zéér de moeite waard!
Carla Vos, adjunct-directeur Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG)
Zie ook: Bijeenkomst samenwerken is voorwaarde voor innovatie (innovatievegeneesmiddelen.nl)
