Deze eerste maanden van de pandemie was het hele zorgsysteem – uiteraard! - primair gericht op acute hulp aan patiënten besmet met COVID-19. Maar wie houdt ondertussen de reguliere zorg draaiende? Heupoperaties, hartklepvervangingen, chronische zorg en diagnostische onderzoeken staan deels stil. Chemotherapieën worden uitgesteld, afspraken op de polikliniek worden vervangen door telefonische consulten en operaties zijn vertraagd. Dit zorgt voor een hoop onduidelijkheid en onzekerheid voor patiënten.
Maar naast het vastlopen van de reguliere zorg, blijkt er nog iets aan de hand in Nederland. Patiënten mijden zorg. Ze gaan niet naar de huisarts met klachten, uit vrees om besmet te worden met het coronavirus, of om onnodig het zorgsysteem te belasten. Het resultaat? Onder andere een afname van het aantal kankerdiagnoses.
De gevolgen van dit uitstel van behandelingen is niet eenvoudig te voorspellen. Net zo min als de kans op herstel daarna. Maar wel is zeker dat hoe langer het uitstel duurt, hoe groter de kans op gezondheidsschade. En dat de uitgestelde behandelingen ooit moeten worden ingehaald. Dat kan weer leiden tot langere wachtlijsten en meer onzekerheid in de komende tijd.
Begrijp mij niet verkeerd, iedereen ziet het belang van het fantastische werk dat alle zorghelden verrichten sinds de uitbraak van de pandemie. Maar we moeten ook alert zijn dat andere kwetsbare patiënten niet de dupe worden van deze secundaire crisis in de zorg. Laten we daarom nu in actie komen om ervoor te zorgen dat de reguliere zorg weer op gang komt. Zo kunnen E-consults en telemonitoring uitkomst bieden in de maanden van uitstel. Een andere optie om deze patiënten tegemoet te komen, en zorg toegankelijker te maken, is de herstructurering van ziekenhuisafdelingen. Nu al worden patiënten met en zonder COVID-19 van elkaar gescheiden. Misschien kan dit concept verder uitgebreid worden naar een ziekenhuis als geheel? Denk aan een aparte ingang, gescheiden parkeerplaatsen, separate afdelingen.
Het uitstellen van zorg kan een sluipmoordenaar zijn die potentieel meer levens gaat raken dan COVID-19, schreef onderzoeksbureau GUPTA al eind maart in een studie. Een oplossing vraagt om nauwe samenwerking tussen zorgaanbieders, zorgverzekeraars, de overheid en geneesmiddelensector. Heldere communicatie, concrete afspraken en continuïteit van behandeling en medicatie mogen hierbij niet ontbreken. Snelle en adequate toegang tot zorg voor patiënten die nu in onzekerheid verkeren is hard nodig om zorg in een 1,5 meter maatschappij te kunnen blijven verlenen. Laten we de verborgen slachtoffers van deze crisis niet uit het oog te verliezen! Opdat uitstel geen afstel wordt.
Omar Osmani
(Young Innovators of Medicines)
