Vos verwijst naar een onderzoek van de World Health Organization (WHO), dat begin mei verscheen. Daaruit blijkt dat inmiddels bijna 60% van de volwassenen Europeanen overgewicht heeft. Ook bij 28% van de kinderen is sprake van overgewicht. Het verontrustende is dat de percentages stijgen.
‘Als we niets doen, is in 2040 twee op de drie volwassen Nederlanders te zwaar’, zei de in obesitas gespecialiseerde hoogleraar Liesbeth van Rossum (Erasmus MC) zondag in Nieuwsuur.
Gevolgen
De gevolgen liegen er niet om. De WHO waarschuwt dat aan obesitas gerelateerde gezondheidsproblemen verder zullen toenemen. Dan gaat het vooral om hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en dertien vormen van kanker. Bij Covid-19 zien we bovendien dat patiënten met overgewicht een groter risico hebben op een lang ziekbed en overlijden.
‘Daardoor zijn Nederlanders zich meer bewust geworden van het belang van een goede gezondheid’, stelt Vos. ‘Laten we dan ook de ervaringen van deze pandemie inzetten bij de aanpak van obesitas. Bij corona was het opvallend dat niet alleen de overheid een rol speelde bij de bestrijding, maar ook de bevolking, scholen, bedrijven en allerlei organisaties. Ook dit moeten we echt sámen doen.’
Oorzaken
Van Rossum zei in Nieuwsuur dat er niet één standaard aanpak is die bij iedereen werkt.
‘Gezond eten en meer bewegen is weliswaar voor iedereen goed, dat is de basis. Maar het is niet altijd voldoende om de obesitas goed aan te pakken.’
Ze wees er op dat overgewicht allerlei oorzaken kan hebben, die elkaar soms ook onderling beïnvloeden. Hormonale factoren kunnen bijvoorbeeld een rol spelen; stress, slaapgebrek, onderliggende ziektes en medicijngebruik soms ook.
‘Daarom is het zaak om samen met de huisarts of een specialist goed te bepalen wat er bij die ene persoon speelt’, aldus Van Rossum.
Ze benoemde dat er sinds kort ook medicijnen zijn die de strijd tegen obesitas in bepaalde gevallen kunnen ondersteunen, en dat er nieuwe medicijnen in ontwikkeling zijn die het gewicht mogelijk met 20% kunnen reduceren.
Preventie
Nederland heeft sinds 2018 het Nationale Preventie Akkoord. Daarin staan afspraken op het gebied van preventie (met name over eten, bewegen, roken en alcohol), en over het gezonder maken van producten, in samenwerking met de voedingsindustrie. Dit akkoord heeft als zeer ambitieus doel het percentage Nederlanders met overgewicht terug te brengen van 51% nu naar 38% in 2040.
‘Maar de voorgestelde maatregelen in dit akkoord zijn te vrijblijvend en totaal niet toereikend om deze doelstelling te halen’, zegt Vos. ‘We moeten het probleem bij de wortel aanpakken. Daarvoor is een brede aanpak vanuit allerlei hoeken nodig. En vooral ook meer daadkracht.’
Iedereen kan iets doen
Zorgverleners, scholen, de voedingsindustrie, supermarkten, politieke partijen, het kabinet en uiteraard ook mensen met overgewicht zelf, ze kunnen allemaal iets doen bij de aanpak van dit probleem, stelt Vos. Voorlichting, bewustzijn, concrete afspraken en acties, alles helpt mee.
‘Ook wij, de geneesmiddelenbedrijven, kunnen iets doen. Naast medicijnontwikkeling kunnen we helpen om het huidige Nationale Preventie Akkoord uit te breiden, met afspraken over medische preventie. Daarbij denk ik vooral aan vaccins, medicijnen en soms ook maagoperaties.’
Wettelijke maatregelen
Ook Liesbeth van Rossum vindt dat de tijd van pappen en nathouden voorbij is.‘Het Nationale Preventie Akkoord was een mooie eerste stap, maar het is niet genoeg’, zei ze in Nieuwsuur. ‘Het is nu echt tijd voor wettelijke maatregelen. Daarbij denk ik als eerste aan een suikertaks. Je kunt ook denken aan andere prijsprikkels, door gezonde producten goedkoper te maken. Maar ook een verbod op reclame voor ongezonde producten is nodig.’
Regeerakkoord
Obesitas krijgt dit jaar steeds meer aandacht. Zo heeft het nieuwe kabinet Rutte in het regeerakkoord drie volksziekten benoemd waarvoor meer onderzoek en een beter plan van aanpak moet komen: kanker, Alzheimer en obesitas. De ministeries van EZK en VWS hebben in de Kennis- en Innovatieagenda 2020-2023 ook een centrale missie opgesteld die zich richt op langer leven in goede gezondheid, met kleinere gezondheidsverschillen tussen mensen met een hoge en lage sociaal-economische status. Deze missie heeft, net als drie andere gezondheidsmissies, een horizon tot 2040.
VIG Medicijndialoog
Vos: ‘Hoe gaaf zou het zijn om te komen tot een geïntegreerde publiek-private aanpak voor deze drie ziektes! Voor Alzheimer is er al een mooi publiek-privaat initiatief, ABOARD. Maar voor kanker en obesitas is er nog een wereld te winnen. In de aanloop naar onze VIG Medicijndialoog in oktober vragen we de komende maanden regelmatig aandacht voor deze drie ziektes. Het thema van de Medicijndialoog is dit jaar namelijk Samen strijden tegen volksziekten. Dat is absoluut de moeite waard!’
Nieuwsuur uitzending 8 mei, item obesitas vanaf 13:20 minuten
Obesitas-congres Maastricht
