Carla Vos, Hoofd Kennis & Beleid van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG), is enthousiast over dit ambitieuze project, dat vorige week is gestart. ‘Wij steunen deze bijzondere publiek private samenwerking van harte en helpen onder andere mee door het organiseren van ronde tafels rondom belangrijke thema’s die spelen of gaan spelen zodra nieuwe behandelingen beschikbaar komen. Op deze manier, en in de gedachte van een goed begin is het halve werk, werken we mee om Nederland klaar te stomen voor een toekomst met behandeling op maat.’
Stoppen vóór de start
Doel van ABOARD, voluit A Personalized Medicine Approach for Alzheimer’s disease, is om voorbereidingen te treffen voor een toekomst waarin we de ziekte van Alzheimer stoppen vóór het start. Onder andere door: mogelijk maken van verbeterde diagnostiek, ontwikkelen van risicoprofielen op maat en focus op preventie door het vergroten van het bewustzijn rondom dementie en hersengezondheid.
Dementie
In Nederland hebben bijna 300.000 mensen dementie en jaarlijks komen daar ongeveer 20.000 mensen bij. Het is de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland en daarmee een van de grootste uitdagingen van deze eeuw. Dementie wordt voor een groot deel veroorzaakt door de ziekte van Alzheimer. Een ziekte waar helaas nog geen medicijn voor is. Om de stijging van het aantal mensen met dementie te verkleinen richt ABOARD zich op de fase vóór dementie.
Preventie is de sleutel
Wiesje van der Flier, projectleider van ABOARD en wetenschappelijk directeur van Alzheimercentrum Amsterdam: ‘Onderzoek heeft aangetoond dat alzheimer zich ontwikkelt gedurende een periode van twintig tot dertig jaar. En daar ligt de sleutel. Ingrijpen voordat de ziekte zich openbaart. We moeten mensen bereiken die het risico lopen om de ziekte te krijgen. En die mensen zijn we eigenlijk allemaal. Daarom willen we het bewustzijn rondom alzheimer bij een groot publiek vergroten. Ook zetten we de benodigde stappen naar een toekomst waarin behandeling op maat mogelijk is. Kennis delen over hoe je je hersengezondheid kunt versterken en mensen met alzheimer kunt ondersteunen is ook een onderdeel van dit project. Er is nog veel nodig om Nederland klaar te stomen voor een toekomst met behandeling op maat.’
Ziekteverloop voorspellen
Onderzoekers van ABOARD gaan testen ontwikkelen om de diagnose alzheimer snel en nauwkeurig te stellen. Deze testen moeten de eerste hersenveranderingen kunnen herkennen, maar ook verschillen tussen patiënten zichtbaar maken. Zo kunnen individuele alzheimerrisicoprofielen worden ontwikkeld om het persoonlijk verloop van de ziekte te voorspellen.
Behandeling op maat
Behandelaars krijgen na het stellen van de diagnose alzheimer vaak de vraag: ‘Wat kan ik zelf doen om het ziekteproces vertragen?’ Van der Flier: ‘Preventie door het aanpassen van leefstijl kan nut hebben, maar leefstijlinterventies worden op dit moment nog niet aangeboden in de geheugenpoli’s. Tegelijkertijd wordt er keihard gewerkt aan medicijnen. Maar is het Nederlandse zorgsysteem hier al klaar voor? Een belangrijk aandachtspunt is dat er een gepersonaliseerde aanpak komt en dat we de patiënt betrekken bij alle aspecten van zijn/haar ziekte en de behandeling daarvan. Omdat geen mens hetzelfde is.’
Publiek-private samenwerking
In het ABOARD-project bundelen meer dan dertig partners hun krachten, waaronder de vijf Nederlandse alzheimercentra en Alzheimer Nederland. Zowel publieke als private partijen uit de gehele kennisketen werken samen: van universiteiten tot zorg- en kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Vanuit de geneesmiddelensector nemen Biogen, Novartis en Roche deel.
Dorota Mazurkiewicz, Managing Director van Biogen: ‘Ik vind dit een heel inspirerend initiatief: een grote en diverse groep van publieke en private partijen die de handen ineen slaan om een grote uitdaging het hoofd te bieden. We hebben in Nederland zoveel kennis en kunde in huis, maar te vaak werken we in silo’s. ABOARD doorbreekt dat patroon en laat zien wat de kracht van samenwerking is. Ik ben trots dat Biogen daar onderdeel van uit mag maken.’
Wendy Maas, Policy lead van Roche: ‘We zijn verheugd dat dit belangrijke project waarin zoveel partijen samenwerken, van start gaat. Dementie is een grote maatschappelijke uitdaging, zeker met het oog op de voorspelde vergrijzing in de samenleving. Roche heeft kennis op het gebied van zowel diagnostiek als onderzoek naar mogelijke behandelingen.’
Rick Henderik, Chief Scientific Officer van Novartis: ‘ABOARD is een prachtig voorbeeld van samenwerking tussen de geneesmiddelensector met ziekenhuizen, academici en andere partners om samen innovatieve oplossingen te vinden die echt het verschil kunnen maken voor patiënten. Alzheimer heeft een enorme impact op patiënten en hun naasten. Als Novartis en partner van ABOARD zetten wij ons dan ook graag in om deze ziekte te voorkomen of vroegtijdig op te sporen om verdere achteruitgang tegen te gaan.’
Nationale Dementiestrategie
ABOARD is het eerste onderzoeksproject dat van start gaat als onderdeel van de Nationale Dementiestrategie 2021-2030 van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het geeft tevens invulling aan de Kennis- en Innovatieagenda 2020-2023 van Health~Holland, waarbij publieke en private partners in Missie IV werken aan het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met dementie.
Website ABOARD
