Tijdens het anderhalf uur durende debat – onder leiding van Anouschka Laheij – deelden Hanneke Schuitemaker (Janssen), Marc Bonten (UMC Utrecht), Andrea Evers (Universiteit Leiden) en Marc Kaptein (Pfizer) vanuit Nieuwspoort hun expertise met het publiek. Online deelnemers aan het debat konden intussen via de chat hun vragen aan het panel voorleggen. Het panel kreeg achter de schermen steun van een chatteam met professionals van geneesmiddelenbedrijven.
Onzekere tijd
‘Het is heel begrijpelijk dat mensen zorgen en vragen hebben over vaccins’, zei Andrea Evers, hoogleraar gezondheidspsychologie aan de Universiteit Leiden.
‘Het gaat allemaal ontzettend snel, nu. Daarom is het goed om dit soort gesprekken te organiseren. En heldere antwoorden op vragen te geven. Communicatie blijft heel belangrijk, juist in deze onzekere tijd.’
Wel of niet vaccineren
Een van de hamvragen op dit moment is natuurlijk: wie laat zich vaccineren en wie niet? Een eerste poll onder de deelnemers van dit publieksdebat liet zien dat 75% wel open staat voor vaccinatie. Dit percentage ligt hoger dan de landelijke peilingen tot nu toe aangeven. Desondanks uitte Marc Bonten, arts-microbioloog in het UMC Utrecht, zijn zorgen over de lage vaccinatiebereidheid.
Bonten: ‘Ten eerste weten we dat de vaccins heel veilig zijn. En ten tweede zien we dat de vaccins die tot nu toe gemaakt zijn, bijzonder effectief zijn. Ik noem het zelfs spectaculair goed. Ik beschouw vaccins als de uitweg uit deze crisis voor iedereen.’
Voorlichting
‘Daarom blijft het zo belangrijk dat we mensen goed informeren’, zei Hanneke Schuitemaker, hoofd vaccinontwikkeling bij Janssen. ‘Zodat ze een geïnformeerde beslissing kunnen nemen over wel of niet vaccineren.’
Veel onzekerheid over de veiligheid van een mogelijk vaccin komt voort uit het feit dat de ontwikkeling van de huidige coronavaccins in bijna een jaar plaatsvindt, terwijl daar normaal minimaal tien jaar voor staat. Veel vragen gingen hierover. Bonten, Schuitemaker en Kaptein legden ieder vanuit eigen ervaring en expertise uit hoe het proces van vaccinontwikkeling eruit ziet en waarom het mogelijk is dat de snelheid nu zo hoog ligt.
Verschillende vaccins
Zijn er eigenlijk wel zoveel verschillende vaccins nodig, was een van de vragen aan het panel. ‘Het is juist goed dat er meerdere varianten op de markt komen’, antwoordde Schuitemaker. ‘Als we willen dat iedereen een vaccin krijgt, om deze pandemie onder controle te krijgen, dan hebben we wereldwijd zo’n 14 à 16 miljard doses nodig.’
Daarbij speelt mee dat diverse vaccins twee maal per persoon moeten worden toegediend. Marc Kaptein (medisch directeur Pfizer Nederland) vulde aan: ‘Daarmee spreiden we ook de risico’s. We hebben op dit moment nog steeds geen 100% garantie dat alle kandidaat-vaccins ook daadwerkelijk de eindstreep halen.’
Te veel focus op vaccins?
Een van de vragen van deelnemers ging over de focus op vaccins tegen corona. Waarom krijgen medicijnen minder aandacht? Marc Bonten antwoordde hierop: ‘Er lopen wel veel onderzoeken naar geneesmiddelen voor de behandeling van coronapatiënten. Voor een klein deel van de bevolking zijn de gevolgen van coronabesmetting immers zeer ernstig.’
Schuitemaker: ‘Ook voor corona geldt, je wilt liever voorkomen dan genezen. Dit is niet alleen relevant voor onze gezondheid, maar ook voor de kosten. Vaccins zijn een goedkope, zeer effectieve interventie.’
Groepsimmuniteit
Wat als er te weinig mensen zich willen laten vaccineren om groepsimmuniteit te bereiken? Bonten: ‘Als je deze crisis echt wilt doorbreken, dan heb je echt groepsimmuniteit nodig. Daarmee bescherm je ook een groep bij wie een vaccin niet optimaal beschermt. Maar het heeft zelfs zin om met de meest kwetsbare mensen te beginnen. Dan zijn zij zelf in ieder geval beschermd.’
Gezondheidspsychologe Evers: ‘Je kunt mensen veel beter overtuigen met positieve prikkels, in plaats van mensen uitsluiten. Maak vooral duidelijk wat het je oplevert als je je laat vaccineren.’
Kaptein: ‘Ik zou zonder enige twijfel mijn dochters laten vaccineren, al verwacht ik niet dat zij op korte termijn aan de beurt zijn. Als het zo ver is, zou ik zeker vaccineren. Ik zou het juist prettig vinden.’
Veel vragen
De online deelnemers stelden veel vragen. Hoe zit het met het inenten van zwangere vrouwen, bijvoorbeeld? Zijn de onderzoeksgegevens van de klinische studies al openbaar? Iemand anders vroeg: ‘Zijn bedrijven volledig aansprakelijk voor de bijwerkingen van hun vaccins, ook op langere termijn, of zijn we aan de goden overgeleverd?’
Vertrouwen
Alleen samen kunnen we corona aanpakken, in dialoog met elkaar, open en transparant, besloot Schuitemaker. 'Ik hoop dat mensen met deze avond meer inzicht en vertrouwen hebben gekregen in vaccinontwikkeling. We zijn altijd bereid tot het geven van antwoorden. Dit is geen toneelstukje, we doen dit in volle transparantie.’
