Carla Vos, adjunct-directeur Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG), geeft in drie antwoorden een toelichting op het voorgestelde verplichte systeem van Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV).
Hoe komen medicijnresten in het afvalwater terecht?
‘Onderzoek van het RIVM toont aan dat veruit het grootste deel van de medicijnresten, circa 90%, in het afvalwater terecht komt vanuit woonwijken, zorginstellingen en ziekenhuizen, via de urine en ontlasting van patiënten. De patiënten gebruiken deze geneesmiddelen omdat zij ziek zijn of een ziekte willen voorkomen. Vaak zijn zij ervan afhankelijk voor hun dagelijks functioneren. Het is helaas niet mogelijk om de werkzame stoffen uit deze middelen te vervangen door biologisch afbreekbare stoffen. Dat zou de werkzaamheid beïnvloeden.’
Wat doen producenten al om de medicijnresten in water te beperken?
‘Er vindt binnen bedrijven voortdurende innovatie plaats. Zo wordt bij de ontwikkeling van ieder nieuw geneesmiddel al verplicht een milieu-impactbeoordeling uitgevoerd. Daarbij houden geneesmiddelenbedrijven ook rekening houden met de verwijderbaarheid uit water. Verder neemt de geneesmiddelensector deel aan verschillende initiatieven om productie van geneesmiddelen te vergroenen en onbedoelde milieueffecten te beperken.’
‘Afgelopen jaar ontwikkelde het RIVM samen met de partners in het PREMIER-consortium een publicatie over GREENER-criteria. Dit consortium is een publiek-privaat samenwerkingsverband met wetenschappelijke instituten, universiteiten, het Europees Medicijn Agentschap (EMA) en producenten van geneesmiddelen.’
‘Daarnaast is de sector actief partner binnen de Green Deal 3.0. Dat betekent onder meer dat we actief inzetten op vermindering van de lozing van röntgencontrastmiddelen. Al eerder is vanuit de ketenaanpak medicijnresten uit water een pilot gestart in een aantal ziekenhuizen, met steun van de VIG, de NvZ en de Vewin. Tijdens die pilot kregen patiënten plaszakken om de röntgencontrastmiddelen op te vangen en is er een toolkit ontwikkeld. De eerste resultaten van de pilot verwachten we dit jaar. Ook doet het Consortium Antibiotica- en medicijnresten uit water onderzoek naar nieuwe oplossingen voor uiteenlopende toepassingen.’
Wat vindt de VIG van het voorstel om ‘de vervuiler te laten betalen’?
‘De VIG deelt de zorgen van het kabinet dat dit voorstel van de Europese Commissie ernstige risico’s meebrengt voor de beschikbaarheid van medicijnen. Geneesmiddelen leveren een waardevolle bijdrage aan de samenleving en zijn onmisbaar voor het dagelijks functioneren van miljoenen mensen. Zolang mensen geneesmiddelen gebruiken, belanden de resten hiervan via het riool in het afvalwater. Maar de vraag is: wie is in deze de vervuiler? Is dat de fabrikant die geneesmiddelen ontwikkelt en produceert, de arts die ze voorschrijft, de apotheker die ze ter hand stelt of de patiënt die ze nodig heeft en weer uitplast? In Nederland zien we dat als een gezamenlijke verantwoordelijkheid.'
'Met de vergrijzing van de bevolking neemt ook het gebruik van geneesmiddelen toe, dus optimale waterzuivering wint alleen maar aan belang. Daarom is de VIG van mening dat het tegengaan van verontreiniging van het afvalwater een maatschappelijk opgave is waarvoor niet slechts één partij verantwoordelijk te houden is. Invoering van een UPV staat haaks op de jarenlange inzet van de geneesmiddelensector voor verduurzaming van de geneesmiddelenproductie én op de succesvolle Nederlandse inzet voor een ketenaanpak tegen medicijnresten in water. In die ketenaanpak werkt de overheid met onder andere waterschappen, drinkwatermaatschappijen, gemeenten, de geneesmiddelensector en veel partijen uit de zorgsector samen. Deze ketenaanpak is bewezen effectief, zoals blijkt uit een wetenschappelijk artikel van het RIVM. Het is niet voor niets dat de Nederlandse ketenaanpak internationaal erkend is en vorig jaar zelfs is genomineerd als finalist van de Future Policy Award, als waardering voor inspirerend, innovatief en effectief beleid voor een duurzame toekomst.'
'De VIG vindt, samenvattend, dat medicijnen toegankelijk moeten blijven voor iedereen die ze nodig heeft en adviseert daarom vast te houden aan de bewezen effectieve ketenaanpak.’
