‘Motiverende gespreksvoering helpt én vergroot de therapietrouw’

Ze was eerst verpleegkundige en ging als POH werken bij huisartsenpraktijk Weerdsingel in Utrecht. Anita vond de persoonlijke samenwerking met artsen en patiënten een verademing ten opzichte van de thuiszorg waar ze eerder zat. ‘De 220 diabeten van deze praktijk kunnen we continuïteit van zorg bieden. Het is een zeer diverse groep, variërend van “echte Utrechter”, arbeiders, mensen met een migratieachtergrond – ongeveer de helft – tot hoogopgeleide patiënten.’

Veranderde diabeteszorg

In de jaren die volgden, heeft Anita de diabeteszorg nogal zien veranderen. ‘Vroeger volgde elke patiënt dezelfde stappen. Er werd eerder gestart met insuline. Dat werkte niet voor iedereen goed. Want niet elke diabeet is hetzelfde. Tegenwoordig nemen we dat mee bij de behandeling.’ Diabeteszorg richt zich op drie medicatiegroepen; middelen voor het reguleren van glucose, van bloeddruk en van cholesterol. ‘Alleen al het feit dat we daarin nu keuzemogelijkheden hebben voor de (zeer) hoog-risicopatiënt en de gemiddelde patiënt, is waardevol.’

De POH is dan ook blij met de innovaties van diabetesgeneesmiddelen door de jaren heen. ‘Neem de komst van de SGLT2-remmers. Die werken ook preventief na bijvoorbeeld een doorgemaakt myocardinfarct. Je behandelt de diabetes, maar je voorkomt ook een eventueel volgend infarct. Vaak behandel je ook meteen de bloeddruk. En soms is het mogelijk daardoor de insuline of andere medicatie te verminderen of zelfs te stoppen. Gelukkig komt er komt nog meer nieuwe medicatie aan. Dat is voor patiënten hoopgevend.’ Anita vindt die toename in behandelopties prettig en neemt de patiënt daarbij mee in de overwegingen en keuzes. ‘Overleg en uitleg werken ook door in de therapietrouw.’

Begrip voor moeite met afvallen

Qua begeleiding is er ook het nodige veranderd. ‘Vroeger moest iedereen in een format passen. Ook achterhaald, want als het gaat over gedragsverandering werkt dat bij iedereen anders. Ik ben bijgeschoold in motiverende gespreksvoering en ik merk dat dát werkt. Een aanrader voor elke POH. Sowieso is leefstijl aanpassen of gewicht verliezen best ingewikkeld. Dus is het belangrijk in te zoomen op elk succesje, en ook op diverse achtergronden en culturen.’

Zo vindt Anita het belangrijk om per patiënt te kijken welke vorm van bewegen bij iemand past. ‘Al begint het met traplopen in plaats van de lift nemen. En een wandelingetje maken in plaats van blijven zitten. Wat ook helpt, is begrip tonen voor het feit dat het zo lastig is om af te vallen. Het verzadigingshormoon bij obesitas werkt bijvoorbeeld niet goed, waardoor het extra moeilijk is gewicht te verliezen. Die uitleg geeft al duidelijkheid en vermindert schaamte.’

Faal-ervaringen kunnen volgens Anita namelijk demotiverend werken. ‘Het is belangrijk om zoveel mogelijk de positieve kant te benadrukken. Ik zeg dan iets als: “Nu weten we gewoon dat dit voor jou niet werkt, dus laten we kijken hoe je het anders aan kunt pakken”.’

Wisseling van geneesmiddelenfabrikant

Een complicerende factor bij behandeling is het tekort aan, of verandering van medicatie. Uit kostenoogpunt wordt er regelmatig gewisseld van fabrikant of medicijnmerk. ‘Dat leidt weleens tot fouten. Soms is bijvoorbeeld de 4 mg-sterkte er niet, en dan ontvangen patiënten twee doosjes van 2 mg. “Hier moet u twee pilletjes van innemen” komt niet altijd over bij mensen op leeftijd, met een taalbarrière of bij laaggeletterdheid. Met alle gevolgen van dien. Daarom check ik bij afwijkende waarden ook altijd wát ze slikken en óf ze het überhaupt innemen.’

Bij haar uitleg gebruikt Anita soms symbolen, gebaren of voorbeelden uit de cultuur van de patiënten, zoals een op- of ondergaande zon. ‘En onlangs wilde een gelovige moslima, na de nodige uitleg over de gezondheidswinst, het toch aan God overlaten. Het consult sloot ik toen af met “Inshallah”. We moesten allemaal lachen, maar ze waardeerden mijn reactie. Ik ben blij met hun openheid. En dat zeg ik ze ook altijd.’