In de zorg is een paradigmashift nodig, om de grote maatschappelijke uitgaven van de komende jaren het hoofd te kunnen bieden. Hopelijk gaat ook het NTvG een nieuw paradigma omarmen, namelijk dat van samenwerking. In deze reactie lichten we een aantal aspecten verder uit.
Herijking
In twee artikelen in het NTvG ‘Financiële belangen en oncologische geneesmiddelen’ en ‘De beoordeling van oncologische geneesmiddelen’ wordt stevige kritiek geuit op de goedkeuringsprocedures voor nieuwe geneesmiddelen.
Deze zouden gebaseerd zijn op onderzoek met tekortkomingen en leiden tot onnodig positieve oordelen als gevolg van financiële belangenverstrengeling. Het verbod op farma-advertenties in het blad zou een belangrijke eerste stap zijn om het effect van financiële belangenverstrengeling te beperken. Gepleit wordt voor herijking van de relatie met de geneesmiddelensector.
Samenwerking
Ook vanuit de sector wordt regelmatig gepleit voor herijking van de relaties met zorgverleners, maar vanuit een volstrekt andere invalshoek. Niet uitsluiting, maar samenwerking tussen álle stakeholders leidt tot innovatie, broodnodig om de groeiende zorgvraag op te kunnen vangen. De geneesmiddelensector is een belangrijke sleutelspeler bij de oplossing in plaats van veroorzaker van het probleem. Niet voor niets wordt in Nederland met bewondering gekeken naar Boston, waar een ecosysteem is gecreëerd dat leidt tot tal van innovaties waar patiënten baat bij hebben.
Klinisch onderzoek
Vanuit de geneesmiddelensector wordt onvermoeibaar gewezen op het feit dat de huidige klinische onderzoekspraktijk niet is toegesneden op de ontwikkeling van de geneesmiddelen van morgen. Ontwikkelingen richting personalised medicine verdragen zich niet met de traditionele opzet van clinical trials. Ook vanuit de academie klinken die geluiden. Zo wees emeritus hoogleraar klinische farmacologie Adam Cohen er eind vorig jaar op dat de geneesmiddelensector de afgelopen jaren is veranderd in een drug design industrie. De protocollen waarmee we werken zijn niet voldoende aangepast aan de relatief jonge en lerende sector, aldus Cohen. Het is dan kort door de bocht om de tekortkomingen in de huidige onderzoekspraktijk te wijten aan belangenverstrengeling.
Machteld Wymenga, de auteur van het tweede artikel geeft meer blijk van realiteitszin door te pleiten voor het meenemen van real world data in de beoordeling en middelen die de belofte niet waarmaken, te herwaarderen. Iets waarvan uit de geneesmiddelensector al geruime tijd voor wordt gepleit: pay for performance. Het is beter om gezamenlijk in te zetten op de klinische onderzoekspraktijk van morgen.
Goed gereguleerd
In Nederland kennen we strikte regels volgend uit de Geneesmiddelenwet, die verder is ingevuld met nog strengere zelfregulering in de Code Geneesmiddelenreclame (CGR). Zo is reclame voor receptgeneesmiddelen naar een breder publiek niet toegestaan en mogen voorschrijvers alleen onder strikte voorwaarden worden geïnformeerd. Informatie is noodzakelijk. Want hoe kunnen voorschrijvers hun patiënten goed voorlichten als zij niet goed geïnformeerd zijn over de werking van die geneesmiddelen? Dat gebeurt niet door middel van advertenties. Het weren van advertenties is symboolpolitiek, die afleidt van het werkelijke probleem: hoe kunnen artsen en patiënten optimaal geïnformeerd worden over geneesmiddelen zodat zij samen kunnen beslissen over de juiste behandeling.
Niet constructief
Juist om belangenverstrengeling te voorkomen, werken de medische beroepsgroep, wetenschap en het bedrijfsleven goed samen. Dit heeft geleid tot heldere afspraken over transparantie in de Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling van de KNAW en de opzet van het Transparantieregister Zorg door de CGR. Eén stakeholder op die manier uitsluiten en wegzetten is bepaald niet constructief. Geneesmiddelenbedrijven hebben net als andere partijen het belang van de patiënt voor ogen.
Kruisbestuiving nodig
Academisch onderzoek, klinische studies, start ups, scale ups en farmaceutische bedrijven vormen samen een keten, waarin talent zich kan ontwikkelen. Academische vindingen blijven niet op de plank liggen, maar hebben impact doordat zij leiden tot relevante producten voor de patiënt. Het uitsluiten van de geneesmiddelensector is contraproductief. We hebben in Nederland een prima systeem om financiële belangenverstrengeling te voorkomen en transparantie op dat punt te bevorderen.
Samenvattend: kruisbestuiving tussen industrie en academie is noodzakelijk en in het belang van de patiënt!
