‘We verwachten in 2021 nieuwe antibiotica en behandelingen in de strijd tegen hiv en diverse varianten van kanker’, meldt Schouw. ‘Ook voor patiënten met multiple sclerose, aangeboren stofwisselingsstoornissen en vele andere ziekten komen er waarschijnlijk nieuwe geregistreerde geneesmiddelen.’
Deze verwachting is gebaseerd op recente positieve adviezen van de Europese Geneesmiddelautoriteit EMA en de middelen die op dit moment door de EMA beoordeeld worden. Waarschijnlijk krijgen dit jaar ruim dertig innovatieve geneesmiddelen een positief EMA-stempel. In 2020 waren dat er 39. Daarnaast krijgen tientallen bestaande geneesmiddelen mogelijk extra toepassingsgebieden, bijvoorbeeld bij kanker.
Infectieziekten
Sinds de opkomst van het COVID-19 virus werken bedrijven met ongekende snelheid aan de ontwikkeling van vaccins en geneesmiddelen voor de bestrijding van het virus. Dit leidde in 2020 tot de goedkeuring van de eerste vaccins en geneesmiddelen tegen het coronavirus. Dit jaar worden nog meer vaccins en geneesmiddelen verwacht. De antilichamen in sommige van deze medicijnen kunnen het virus bestrijden of, bij ernstig zieke patiënten, het immuunsysteem vertragen als het overdreven reageert.
Actieplan
Verder komen er mogelijk meerdere nieuwe antibiotica beschikbaar, die ook werkzaam zijn tegen bacteriën die resistent zijn tegen oudere medicijnen. ‘Deze medicijnen zijn van groot belang om de steeds meer voorkomende antibioticaresistente bacteriën aan te pakken’, aldus Schouw.
Hij vindt innovatieve antibiotica ook belangrijk om de samenleving te wapenen tegen nieuwe pandemieën.
‘Een belangrijke les van COVID-19 die we nu al kunnen trekken, is dat we als samenleving niet goed voorbereid zijn op pandemieën. Het is essentieel om daar vanaf nu wel goed naar te kijken. Nieuwe antivirale en antibacteriële geneesmiddelen zijn belangrijk. Maar ontwikkeling alleen is niet voldoende. Duurzame financiering en goed gebruik van dit soort middelen zijn ook belangrijke elementen voor een juiste aanpak. In ons recente Actieplan Infectieziekten doen we daarvoor als VIG een aantal voorstellen.’
Kanker
Kanker is de belangrijkste doodsoorzaak van Nederlanders, hoewel er voor steeds meer soorten kanker goede behandelingen zijn. Dankzij deze innovaties is vijf jaar na de diagnose nu 66% van de patiënten nog in leven. Dit percentage stijgt nog elk jaar. Naar verwachting is een kwart van de nieuwe medicijnen in 2021 gericht op verschillende soorten kanker. Hieronder zitten twee hypermoderne CAR T celtherapieën. Bij dit soort middelen worden de eigen immuuncellen van een patiënt in een fabriek genetisch gemanipuleerd, zodat ze (hopelijk jarenlang) de tumorcellen kunnen bestrijden, nadat ze in het lichaam zijn teruggeplaatst. De nieuwe CAR-T-celtherapieën zijn bedoeld voor patiënten met mantelcellymfoom of multipel myeloom.
Zeldzame ziekten
Duizenden aangeboren stofwisselingsstoornissen zijn nog niet te behandelen. In 2021 komen er waarschijnlijk geneesmiddelen voor patiënten die lijden aan onder meer het syndroom van Cushing (hormonale stoornis), progeria (versnelde veroudering) en een afwijking die leidt tot ernstige obesitas.
‘Het is belangrijk dat ook voor dit soort zeldzame aandoeningen behandelingen komen’, zegt Schouw. ‘Een patiënt met een zeldzame aandoening heeft immers net zo goed recht op een behandeling als een patiënt die aan een veel voorkomende ziekte lijdt.’
De ontwikkeling van dit soort weesgeneesmiddelen is een direct gevolg van de stimuleringsmaatregelen die Europa sinds 2000 kent. Schouw: ‘Het is onacceptabel dat er nu stemmen opgaan om deze regelingen uit te kleden. Wij vrezen dat dit tot een enorme teruggang leidt van de ontwikkeling van weesgeneesmiddelen. En dat is buitengewoon slecht nieuws voor al die patiënten die nog dringend op een behandeling wachten.’
De VIG volgt deze discussies nauw, en hoopt oplossingen te creëren voor de problemen die er zijn. Bijvoorbeeld bij het opzetten van goede klinische studies en de pakketbeoordeling van weesgeneesmiddelen.
