De daad bij het woord voegend, stelde Esmé Lighaam, voorzitter van de Young Innovators of Medicines, voor een Preventie Taskforce op te richten. Hierin werken het ministerie van VWS, het RIVM, de Gezondheidsraad, de landelijke verenigingen van medisch specialisten én geneesmiddelenbedrijven samen aan een plan voor de noodzakelijke veranderingen die nodig zijn in het huidige zorgstelsel op het gebied van preventie. Binnen twee jaar moeten er oplossingen zijn voor bijvoorbeeld de bekostiging op basis van uitkomsten, het opzetten van real world data en een nationale data-infrastructuur.
Innovatie Dialoog
De taskforce is één van aanbevelingen die YIM publiceerde in de tweede editie van het Visiedocument 2021, dat tijdens de VIG Talk op 25 maart werd gelanceerd. Daarnaast wil Lighaam zogenoemde Innovatie Dialogen organiseren waar zorgpartijen met elkaar in gesprek gaan over de meest recente (preventieve) ontwikkelingen en de toekomst van de zorg. Dit moet leiden tot een gezamenlijk plan van aanpak voor innovaties voor optimale impact op de publieke gezondheid in Nederland. Geneesmiddelenbedrijven kunnen daarbij het voortouw nemen.
Impact
Lighaam, werkzaam als medisch adviseur cardiovasculaire, renale en metabole aandoeningen bij AstraZeneca, gelooft dat preventie grote impact kan maken op het verloop van de aandoeningen met de meest voorkomende doodsoorzaken in Nederland, zoals hart- en vaatziekten, verschillende soorten kanker, diabetes. Maar denk bijvoorbeeld ook aan virussen en antibioticaresistentie. Hier moeten preventieve oplossingen voor komen.’
Medische preventie
Ook de geneesmiddelensector zet zich in om de focus te verleggen van behandelen naar voorkomen, aldus Lighaam. En in sommige gevallen zelfs ziektes te genezen. Denk aan de inzet bij migraine, dementie, of vormen van gentherapie. Lighaam onderscheidt twee vormen van preventie. ‘Primair zie ik de focus op de gezonde levensstijl, zoals we terugzien in het Preventieakkoord. Daaronder valt wat mij betreft ook medische preventie, zoals vaccineren, waarbij je er actief voor zorgt dat patiënten een bepaalde ziekte niet ontwikkelen. Desondanks zal je nooit kunnen voorkomen dat er toch mensen ziek worden. Daarom zal je secundair ook preventieve behandelingen of interventies moeten plegen om ervoor te zorgen dat er geen complicaties optreden, dat de ziekte wordt geremd en de ernst van de ziekte wordt verminderd.’ Voor beide fasen is inzet van screening en diagnostiek essentieel om patiënten met een hoog risico te identificeren, maar ook om op juiste manier interventies te plegen om erger te voorkomen.’
Zorg voor de Toekomst
De tweede spreker bij deze VIG Talk, David Schuster (oud-voorzitter van Jong VWS), houdt zich bij het ministerie van VWS dagelijks bezig met preventie, als senior beleidsmedewerker tabaksontmoediging. Ook vanuit de jongerentak van het ministerie krijgt dit onderwerp veel aandacht. Schuster vertelde meer over het Preventieakkoord dat in 2018 is afgesloten en over de discussienota ‘Zorg voor de Toekomst’, waarin het ministerie van VWS zich heeft gebogen over de vraag hoe we in de toekomst de zorg goed, betaalbaar en toegankelijk houden.
Ongezonde levensstijl
‘De zorg in Nederland is goed en kwalitatief hoogstaand, maar er zijn zorgen over de stijgende zorgvraag – en de complexiteit ervan - de schaarste van personeel en middelen, en de betaalbaarheid’, begon Schuster zijn presentatie. 'Een hoofdthema waar maatregelen nodig zijn is preventie en gezonde leefstijl. Want ook hier geldt: voorkomen is beter dan genezen. Eenvijfde van de ziektelast is gerelateerd aan ongezond gedrag en ongezonde leefstijl, en dus vermijdbaar!’
Preventie loont niet
Om dit op te lossen is er wel een paradigma-shift nodig, zegt Schuster. De zorg is op dit moment zo ingericht dat preventie niet op alle vlakken loont en daardoor ook moeilijk van de grond komt. ‘We zien op dit moment nog sterke productieprikkels in de zorg. Daarmee ontstaat financieel belang om meer behandelingen uit te voeren.’ Daarnaast is niet altijd duidelijk wie de verantwoordelijkheid voor preventie draagt. ‘Preventie is van iedereen, maar daarmee ook van niemand. Gemeenten hebben een rol, de Rijksoverheid, werkgevers, maatschappelijke organisaties. In dat krachtenveld is niet altijd duidelijk wie de leiding moet nemen, wie uitvoert, en wie gaat betalen. De baten van preventie komen vaak bij een andere partij dan bij de uitvoerder terecht. Dit zorgt structureel voor een onderinvestering in preventie.’
Focuspunten
De discussienota ziet voor preventie en gezondheid eigen regie, leefstijl en preventie en versterken van sociale problematiek als denkbare beleidsopties. Mensen met een lagere sociale status leven ongezonder en hebben een lagere levensverwachting. Het dichten van de gezondheidskloof tussen verschillende sociale klassen is daarom een speerpunt. Dat vergt ook betere samenwerking met ander partijen in het sociale domein, zoals schuldsanering en huisvesting. Uit de internetconsultatie van Zorg voor de Toekomst blijkt volgens Schuster dat de 350 zorgpartijen die input hebben geleverd het met elkaar eens zijn over de knelpunten en focuspunten in de zorg, maar van mening verschillen over de manier waarop deze moeten worden opgelost. Het volgende kabinet zal verder gaan met de discussienota.
Preventieakkoord 2.0
Het tweede deel van de presentatie ging Schuster in op het Nationale Preventieakkoord, dat inzet op roken, ongezonde voeding en problematisch alcoholgebruik. ‘Jaarlijks overlijden er 35.000 mensen als gevolg van al deze thema’s. Door daarop in te zetten kunnen we de gezondheid van heel veel Nederlanders verbeteren’, legt hij uit. ‘Per thema zijn er ambities geformuleerd voor 2040.’
Het huidige Preventieakkoord had een prominente plaats in het regeerakkoord van 2017. De vraag is nu wat het regeerakkoord dat de komende maanden tot stand komt over deze thema's zal zeggen: komt er een Preventieakkoord 2.0, gaan we een doorstart maken? ‘Wat we wel zien is dat vrijwel alle politieke partijen aandacht besteden aan preventie en gezonde levensstijl in hun partijprogramma’s.’
Vragen op de chat
Via de chat werden vragen gesteld over invulling van de Taskforce Preventie, de rol van sociaal-economische status bij preventie en actuele trends waar preventie op in kan spelen, zoals overgewicht en obesitas. Een deelnemer vroeg in de chat aan Schuster of hij verwacht dat mentale gezondheid ook een rol krijgt in een mogelijk Preventieakkoord 2.o, en naar de activiteiten van het ministerie om aan de vraagkant (roken, drinken, eten) maatregelen te nemen om een ongezonde levensstijl te ontmoedigen. Schuster en Lighaam sloten de interactieve VIG Talk met de belofte snel met elkaar door te praten over een mogelijke samenwerking tussen YIM en Jong VWS om preventie nader vorm te geven.
Volledige opname VIG Talk Young 25 maart
