De conclusies: een stringente focus op prijsbeheersing nam alle prikkels en de capaciteit om te investeren weg. Bovendien verzuimde de overheid te investeren in basaal onderzoek en goede samenwerking tussen industrie en de academische wereld. Ook ontwikkelden wet- en regelgeving zich traag.
In de zomer verscheen het rapport van de ITIF met de prikkelende titel ‘Hoe Japan zijn concurrentiekracht op het gebied van de biotechnologie verkwanselde’. ITIF is een onafhankelijke Amerikaanse denktank die beleidsmakers adviseert over informatietechnologie en innovatie. De onderzoekers laten met het rapport een waarschuwend geluid horen in de discussie over prijsbeheersing ten aanzien van zogenaamde Medicare Part D drugs. De discussie daarover loopt in Amerika hoog op, net als in Nederland de ‘modernisering’ van het Geneesmiddelen Vergoedings Systeem de gemoederen flink bezig hield deze zomer.
Kwetsbaar
Landen die beschikken over een toonaangevende biofarmaceutische industrie zijn daar terecht zeer trots op. De geneesmiddelensector is een hoogwaardige industrie met een hoge economische waarde naast de toegevoegde waarde voor de gezondheid van mensen. Europa was lange tijd toonaangevend, maar inmiddels hebben de VS een leidende positie op dit gebied ingenomen. Twintig jaar geleden verschilden de investeringen van farmaceutische bedrijven in onderwijs en onderzoek in de VS en Europa slechts 2 miljard euro; in 2020 was het verschil opgelopen tot bijna 25 miljard euro, waarbij Europa steeds meer achterop raakt. China rukt steeds meer op. Hoe kwetsbaar deze tak van sport is, blijkt uit de casus Japan.
Waardoor raakte Japan zijn toonaangevende positie kwijt?
Excessieve druk op prijzen
In de jaren ’80 introduceerde de Japanse overheid eerst tweejaarlijkse prijsreducties, die de prijzen met gemiddeld 18,6% reduceerden. Kort daarna werd een bezuiniging doorgevoerd op de zorg voor ouderen. De impact van deze maatregelen op geneesmiddelenbedrijven was dat zij – tijdens hun patentperiode – te maken kregen met forse prijsreducties. Zij konden hierdoor minder omzet genereren om te investeren in nieuwe innovaties. Niet alleen de winsten namen af, maar ook de capaciteit om te investeren. Veel projecten met een hoog risico bleven daardoor op de plank liggen en belangrijke langetermijninvesteringen in nieuwe sleuteltechnologieën bleven uit.
Pleisterwerk
Gealarmeerd door het versoberde uitzicht op nieuwe geneesmiddelen als gevolg van het uitblijven van investeringen, ondernam de Japanse overheid in 2010 een poging om het vergoedingsbeleid aantrekkelijker te maken. Een nieuw programma moest investeren in nieuwe geneesmiddelen weer aantrekkelijk maken. Aanvankelijk leek dat te lukken, maar na een aantal jaar van succesvolle pilots liep het succes terug toen het programma de criteria voor innovatie aanscherpte. Daarbovenop werden nieuwe maatregelen geïntroduceerd om meer grip te krijgen op de prijzen van geneesmiddelen. In combinatie met achterblijvende overheidsinvesteringen in basaal onderzoek en een haperend toelatingssysteem lukte het Japan niet om haar leidende positie vast te houden en raakte zij steeds verder achterop.
Aanbevelingen
De onderzoekers presenteren hun bevindingen met een waarschuwing aan beleidsmakers. Zij wijzen erop dat een overmatige focus op kosten ten koste kan gaan van het innovatieve potentieel van de binnenlandse geneesmiddelensector. En dat het jaren kan duren om dit weer op te bouwen, zoals Japan momenteel probeert via nieuw beleid. De tijd zal moeten uitwijzen of het Japan zal lukken ooit weer op het niveau van de VS, Europa of China te komen, die hun voorsprong alleen maar hebben uitgebreid.
