Bovendien blijft Nederland achter bij andere Europese landen. Uit onderzoek door het Financieele Dagblad blijkt dat de gemiddelde tijd die verstrijkt tussen goedkeuring en vergoeding van nieuwe geneesmiddelen tegen kanker en zeldzame ziekten inmiddels 410 dagen bedraagt en steeds verder oploopt. Dat komt doordat deze geneesmiddelen in de zogenaamde sluis worden geplaatst, waarin minister en geneesmiddelenbedrijven onderhandelen over de prijs. ‘Als deze trend zich voortzet, moeten patiënten straks wel twee jaar wachten op voor hen levensreddende medicijnen. Dat is onacceptabel’, zegt Gerard Schouw, directeur Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen.
Langzaam
De reden van de oplopende wachttijden zijn ‘taaie en complexe prijsonderhandelingen’, aldus het Financieele Dagblad. ‘Hierdoor loopt Nederland steeds verder achter ten opzichte van andere Europese Landen. We zijn inmiddels de langzaamste van de klas’, zegt Schouw. ‘Dat ligt niet aan de hoge prijzen in Nederland, want die zijn in andere West-Europese landen vrijwel gelijk, maar is het gevolg van het stroperige systeem in Nederland.’ Hoogleraar Carin Uyl-De Groot (Erasmus Universiteit) bevestigt dit beeld.
Verantwoordelijkheid
‘Geneesmiddelenbedrijven ontwikkelen geneesmiddelen niet om op de plank te laten liggen. Onze leden nemen hun verantwoordelijkheid om geneesmiddelen zo snel mogelijk bij de patiënt te krijgen’, aldus Schouw. Maar de verantwoordelijkheid gaat verder. Zo is tot op heden voor alle middelen in de sluis een maatschappelijk verantwoorde prijs uit onderhandeld.
Oplossingen
De VIG denkt aan drie oplossingen. Ten eerste zou Nederland een voorbeeld kunnen nemen aan andere landen. In het Duitse model krijgen patiënten bijvoorbeeld direct toegang tot geneesmiddelen en vinden achteraf pas de onderhandelingen plaats. Hier staat de patiënt op één, en niet de prijs. ‘We signaleren ook dat onduidelijkheden in het onderhandelingsproces bijdragen aan de lange wachttijden. We stellen voor om eerst duidelijke afspraken te maken over de maximale periode van 90 dagen dat een geneesmiddel in de sluis mag zitten’, zegt Schouw. Daarmee leg je meer druk bij beide partijen om er snel uit te komen. Een onafhankelijk waarnemer moet dit proces begeleiden. ‘Ten derde zien we dat de minister nu te dicht op de onderhandelingen zit. Het zou beter zijn om het Zorginstituut hierbij de leiding te geven.’
Levensgevaarlijk
In een commentaar op het ‘sluisonderzoek’ schrijft het FD dat de vertraging levensgevaarlijk is. Patiënten met kanker hebben veelal niet de tijd om 410 dagen te wachten en de verwachting is dat dit probleem alleen maar nijpender wordt met de komst van nieuwe (vaak dure) medicijnen. Daarmee is het volgens het FD onontkoombaar dat de huidige sluisprocedure nader onderzocht dient te worden. Het is iets te simpel gesteld van minister Bruins om de schuldvraag van de lange wachttijden bij de farmaceutische bedrijven te leggen, aldus het commentaar.
Over de sluis
Enkele jaren geleden introduceerde de minister van VWS een sluisprocedure, waarbij geneesmiddelen met een relatief hoge prijs of een hoge budgetimpact niet automatisch het verzekerde pakket instromen en zo niet direct beschikbaar komen voor de patiënt. In de sluis beoordeelt het Zorginstituut eerst of een middel voldoet aan de pakketcriteria zoals effectiviteit en kosteneffectiviteit en adviseert ze de minister om al dan niet te onderhandelen over de prijs. Vervolgens onderhandelt het ministerie met de fabrikant over de prijs. Tot op heden is voor alle middelen in de sluis een maatschappelijk verantwoorde prijs uit onderhandeld. De farmaceutische bedrijven nemen hier hun verantwoordelijkheid.
