Hoe worden medicijnresten uit het afvalwater verwijderd? Dat heeft een delegatie van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) en haar leden vorige week ontdekt tijdens een werkbezoek aan afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) Leiden-Noord. Deze installatie heeft een extra stap aan het zuiveringsproces toegevoegd om microverontreinigingen, waaronder medicijnresten, uit het afvalwater te filteren.
Die extra stap in het proces in hard nodig, omdat ons water steeds meer vervuild raakt. Dat komt onder andere doordat veel zuiveringsinstallaties nog geen microverontreinigingen uit het rioolwater kunnen halen. Omdat de waterkwaliteit beter moet, werkt men in Brussel momenteel aan de herziening van de richtlijn stedelijk afvalwater. Behalve de politiek, zet ook de innovatieve geneesmiddelensector zich al geruime tijd in om medicijnresten uit het water terug te dringen.
Verbeteren waterkwaliteit
De werkgroep van de VIG die zich bezighoudt met het thema medicijnresten in water, heeft gezien hoe de zuivering van water in zijn werk gaat. De eerste stap is het zeven van zaken die door het toilet worden gespoeld, zoals wc-papier. Daarna haalt de installatie voedingsrijke stoffen en zouten uit het water. Hiervoor wordt biologisch slib aan het water toegevoegd, dat vervolgens bezinkt.
Standaardprocessen eindigen vaak bij die tweede stap. Maar in Leiden gaan ze verder om ook de microverontreinigingen uit het water te halen. Dit is een verzamelnaam voor een grote groep stoffen waaronder bestrijdingsmiddelen, huishoudelijke chemicaliën, brandvertragers, cosmeticaresten en medicijnresten. Bij de AWZI in Leiden-Noord voegen ze actieve kool toe aan het water. Dat werkt op dezelfde manier als het bekende Norit-tabletje. De Powdered Activated Carbon in Activated Sludge (PACAS) houdt veel stoffen vast, waaronder een groot aantal geneesmiddelen. De AWZI in Leiden-Noord is één van de vier waterzuiveringen in Nederland die ervaring met deze techniek opdoet.
Inzet geneesmiddelensector
Samen met andere partijen zet de geneesmiddelensector zich al geruime tijd in om de milieu-impact van geneesmiddelen(ontwikkeling) te beperken en medicijnresten in afvalwater terug te dringen. Dat doet de sector onder meer in het succesvolle publiek-private samenwerkingsverband Ketenaanpak Medicijnresten uit Water. In deze aanpak werkt de VIG sinds 2018 samen met de Rijksoverheid, gemeenten, waterschappen en zorgverleners om medicijnresten in het grond- en oppervlaktewater terug te dringen. Dat doen we met activiteiten in de hele keten: van het voorkomen van geneesmiddelenverspilling en het stimuleren van goed gebruik door patiënten, tot aan zuivering aan de bron, bijvoorbeeld door plaszakken bij ziekenhuizen in te zetten.
Europese regelgeving
De herziening van de richtlijn stedelijk afvalwater bevat een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (afgekort tot UPV) voor cosmetica- en geneesmiddelenproducenten. Dit houdt in dat producenten van deze middelen verantwoordelijk worden gemaakt voor de zuivering van resten van cosmetica en medicijnen in water. Zij moeten een groot deel van de installatie en het onderhoud gaan betalen van de extra zuiveringstrap die nodig is om microverontreinigingen uit het water te filteren.
Eerlijke bijdrage
De farmaceutische sector wil graag een eerlijke bijdrage leveren aan het schoner maken van ons water en is daarom positief over het principe van een UPV. Als VIG willen we helpen om een regeling te maken die uit te voeren is. Het is belangrijk om onbedoelde en negatieve gevolgen van de regeling te signaleren en te voorkomen. Denk aan het ontstaan van geneesmiddelentekorten. Verder zou de verdeling van de kosten eerlijk en op basis van de mate van vervuiling moeten worden verdeeld. Om een constructieve bijdrage te leveren aan het ontwerp van die regeling, werken we aan het vergroten van onze kennis over zuiveren van het water en over vervuilende stoffen. Het bezoek bij de zuivering heeft daar enorm bij geholpen.
